کار، انگیزه، ﭘیشرفت

علمی، فرهنگی، هنری....

کار، انگیزه، ﭘیشرفت

علمی، فرهنگی، هنری....

هر چه پیش آید خوش آید!؟

امروزه شما می توانید تصویر ابوعلی سینا را روی اسکناس 20 سامانی (واحد پول تاجیکستان) تاجیکستان ببینید. بعد از ترک های ترکیه و مصادره مولوی، حالا نوبت تاجیکستانی ها است که مدعی یکی دیگر از چهره های ایرانی شوند. آنها عید نوروز را در یونسکو به نام خودشان ثبت کرده اند و پزشک ایرانی را هم به نام تاجیکستان سند زده اند. هیچ بعید نیست دیگرانی هم مدعی حافظ و سعدی شیرازی شوند.البته اختلاف هایی این چنین با کشوری مثل تاجیکستان جای تعجب و حتی انتقاد ندارد، چرا که این کشور خود در حوزه تمدن ایران واقع است و تاجیک شناختن بوعلی یعنی ایرانی بودن او!!

برجستگی‌ انتهای کابل‌های کامپیوتر چیست؟

حتما برجستگی‌های استوانه‌ای شکل را در انتهای کابل‌های مخصوص کامپیوتر، از جمله کابل صفحه کلید، ماوس، نمایشگر و یا دستگاه‌هایی نظیر چاپگر که برق خود را از منابعی غیر از کامپیوتر می‌گیرند دیده‌اید.

این برجستگی‌ها Ferrite Bead یا مهره «فرو» نام دارد. وظیفه اصلی این برجستگی‌ها محافظت از کابل‌ها در برابر تداخل‌های الکترومغناطیس و رادیویی است .این برجستگی‌ها به سادگی تکه‌ای از ماده‌ای فرومغناطیس است. مواد فرومغناطیس، نیمه مغناطیس هستند و از ترکیب اکسید آهن با فلزات دیگر بدست می‌آید.این برجستگی‌ها معمولاً در هنگام ساخت کابل به آن اضافه می‌شوند یا اینکه بعد از ساخت به صورت دو نیم استوانه به دور کابل پرس می‌شوند.

کامپیوتر‌ها دستگاه‌های پر سر و صدایی هستند. مادربورد (MotherBoard) به تنهایی دارای یک نوسانگر برق است که با فرکانس 300 تا 1000 مگاهرتز در حرکت است. حتی صفحه کلید نیز دارای همچنین نوسانگری است. کارت تصویر نیز برای کار نیاز به همچنین نوسانگری دارد.تمام این نوسانگر‌ها در اطراف خود امواج رادیویی و الکترومغناطیس تولید می‌کنند. با این حال بیشتر این امواج توسط فلزات اطراف کیس(Case) کامپیوتر جذب می‌شوند.مشکلی که وجود دارد از خود کابل‌های کامپیوتر ناشی می‌شود. اگر از اصول الکترومغناطیس اطلاع داشته باشید می‌دانید که هر سیم حامل جریانی در اطراف خود میدان مغناطیسی ایجاد می‌کند.این میدان‌های مغناطیسی می‌تواند با امواج رادیویی و کابل‌های دیگر تداخل پیدا کند و در کار دیگر دستگاه‌ها مشکل ایجاد کند.همینجاست که برجستگی‌های کابل به کار می‌آیند و امواج رادیویی و الکترومغناطیس را در داخل خود به گرما تبدیل می‌کنند.

همشهری آنلاین

خودداری از تماس با لامپ کم مصرف

سلامت نیوز؛ کارشناسان بهداشتی نسبت به خطرات احتمالی لامپ های کم مصرف بدون پوشش سازگار با محیط زیست برای سلامت انسان ابراز نگرانی کردند. این کارشناسان هشدار دادند برخی از این لامپ های کم مصرف می توانند باعث قرمزی پوست شوند که علت این امر متصاعد شدن نور فرابنفش از این چراغ ها است. به همین خاطر آژانس حفظ سلامت انگلیس نسبت به نزدیک شدن و تماس با این لامپ ها در کمتر از فاصله 30 سانتی متری به مدت طولانی هشدار داده است. این متخصصان در عین حال اذعان کردند هنوز هیچ مدرک علمی دال بر سرطان زا بودن این لامپ ها وجود ندارد. به گفته کارشناسان لامپ های فلورسان فشرده و بسته که سیم پیچ آنها شبیه به لامپ های قدیمی پوشیده شده، ایمن تر و بی خطرتر هستند. این محققان دریافتند در برخی از افراد پس از نزدیک شدن بیش از حد و طولانی به لامپ های فلورسان فشرده علائم حساسیت بروز می کند. با این وجود کارشناسان تاکید کردند این لامپ ها باعث بروز سرطان پوست نمی شوند و بنابراین خانواده ها نباید لامپ های کم مصرف را از خانه هایشان جمع آوری کنند.

نتایج آخرین نظرسنجی

نتایج آخرین نظرسنجی: 

 چرا آمار مرگ و میر ناشی از تصادفات در کشور زیاد است؟ 

۱- به خاطر سهل انگاری خودمان  ۲۶ درصد 

۲-جاده های نامناسب ۳۴.۷ درصد 

۳-وسایل نقلیه نامطمئن ۱۷.۳ در صد 

۴-عدم توجه کافی مسئولان ۸.۶ درصد 

۵-هیچ کدام ۱۳ درصد

مجموعه ای از آدرس برای علوم هوا فضا و....

جمع آوری شده توسط محمد

 www.aerospacesally.blogfa.com هوا فضا
www.aerospacetalk.ir نخستین تالار هوانوردی فارسی
www.aeroworld.blogfa.com دنیای هوانوردی
www.air.blogfa.com هوانوردی ایر
www.aircraft.blogfa.com ایر کرافت
www.aircraftclub.blogfa.com هواپیما های جنگنده و ایرانی
www.air-mag.blogsky.com مجله هوایی
www.airnaval.blogfa.com صنایع هوا و دریا
www.air-university.blogspot.com دانشجویان دانشگاه ستاری
www.army.blogfa.com وبلاگ نظامی آرمی
www.artesh-iran.blogfa.com ارتش سرافراز ایران
www.aslahe.mihanblog.com اسلحه شناسی و جنگ افزار شناسی
www.aviation-safety.ir ایمنی هواپیمایی ایران
www.ciw8.ir پایگاه اطلاع رسانی جنگ عراق
www.co-pilot.blogfa.com کمک خلبان
www.didban.mihanblog.com دیدبان
www.fighterplan.blogfa.com هواپیمای جنگنده
www.flanker.blogfa.com هنر جنگ
www.gartal.com عشق پرواز
www.gsuit.persianblog.com بلند آسمان جایگاه من است
www.gun.mihanblog.com تخصصی اسلحه و مهمات
www.harier.blogfa.com کاملترین وبلاگ هوانوردی ایران
www.hellicopter.blogfa.com هلی کوپتر
www.iaf.blogfa.com نیروهای مسلح
www.iimf.blogfa.com هواپیما وموشک
www.imamaliu.ac.irدانشگاه افسری امام علی
www.iran-airforce.blogfa.com عشق پرواز
www.iranianairforcepictures.mihanblog.com عکس هواپیماهای نیروی هوایی ایران
www.iranianarmy.mihanblog.com نظامی ایران
www.iranmilitary.blogfa.com ایران نظامی
www.iriaa.blogfa.com هوانیروز همیشه قهرمان
www.iriafamir.blogfa.com آشنایی با جنگنده های روز دنیا
www.jangafzar.ir مجله جنگ افزار
www.jangafzar.mihanblog.com مجله جنگ افزار
www.jet.blogfa.com تخصصی هوا و فضا
www.kalantar.parsiblog.com یادداشت های یک پلیس
www.mandegare8.mihanblog.com فرهنگی نظامی
www.mardedarya.blogfa.com مرد دریا
www.marines.persianblog.com تفنگداران دریایی
www.military.blogfa.com نظامی فارسی
www.military.ir سایت میلیتاری
www.military.mihanblog.com نظامی
www.military-aviation.blogfa.com هوانوردی نظامی
www.mod.ir وزارت دفاع
www.mosallah.blogfa.com سی اس آ
www.mosalah-iran.blogfa.com مسلح ایران
www.moshaki-nezami.blogfa.com فناوری موشکی
www.naftkesh.blogfa.com یک دانشجوی نیروی دریایی
www.parsa-ds.com سازمان عقیدتی سیاسی ارتش
www.parvaz69.parsiblog.com جنگ افزار
www.plane.blogfa.com هواپیمایی پلین
www.police.ir ناجا
www.sajad.ir سایت جامع دفاع مقدس
www.sanayenezami.blogfa.com سایت نظامی ارتش ایران وجهان
www.sepehreandishe.blogfa.com سپهر اندیشه
www.skyphoenix.blogfa.com تجهیزات نظامی
www.spadana111.blogfa.com ارتش سری ایران
www.specialforce.myblog.ir نیروهای ویژه
www.specialforce.parsiblog.com آموزش های مخصوص نظامی - نیرو های ویژه
www.submarine.blogfa.com نظامی
www.taktirandaz-1362.blogfa.com تک تیرانداز وحشی
www.uav.blogfa.com پهباد
www.wardlove.blogfa.com سلاح

تولید سوخت پاک با الگوبرداری از گیاهان

با توجه به افزایش آلودگی هوا به نظر می رسد آینده حیات بشر تنها به استفاده از سوخت های پاک به ویژه انرژی خورشید یا واسطه هایی که این منبع عظیم انرژی را قابل استفاده می کند، وابسته است. به همین دلیل پژوهشگران به تازگی پژوهش هایی را روی استفاده از قدیمی ترین گروه از جانداران کره خاکی، یعنی سیانوباکترها آغاز کرده اند تا با استفاده از قابلیت این باکتری ها بتوانند از نور خورشید استفاده کنند.

استفاده از سیانوباکترها به عنوان واسطه هایی برای استفاده از انرژی خورشیدی با بررسی عملکرد این باکتری ها در تبدیل انرژی خورشیدی به گونه دیگری از انرژی انجام گرفته است.

به این معنی که بیش از یک دهه پیش پژوهشگران دریافتند شاخص ترین واکنش فتوسنتز در باکتری هایی موسوم به سیانوباکترها از حدود 7/3 میلیارد سال پیش آغاز شده است. این جاندار در واقع نخستین موجود کره خاکی بود که می توانست از مولکول های آب به عنوان منبعی برای دریافت الکترون ها برای انتقال انرژی از نور خورشید و تبدیل دی اکسید کربن به اکسیژن استفاده کند. توان ویژه فتوسنتزی این موجود زنده نیز به دلیل وجود رنگدانه های آبی رنگ موسوم به «سیانو» در این باکتری است. در واقع این جاندار به عنوان موتوری دوسویه کار فتوسنتز و تولید اکسیژن برای تنفس موجودات دیگر را انجام می دهد.

اکنون پژوهشگران با استفاده از الگوی فتوسنتز گیاهان و عملکرد سیانوباکترها در تبدیل دی اکسید کربن به اکسیژن درصدد هستند از سوخت های پاک مانند هیدروژن، انواع الکل ها یا هیدروکربن ها به جای کربوهیدرات ها استفاده کنند.

در واقع بحران غذا به دلیل استفاده بی رویه از منابع غذایی باارزشی مانند غلات، به دلیل کربوهیدرات موجود در آنها یکی دیگر از دلایل تمرکز روی این شیوه جدید استفاده از سوخت های پاک است.

پژوهشگران انجمن علوم اروپا در تلاش هستند با تمرکز روی روند فتوسنتز گیاهان و عملکرد سیانوباکترها به ویژه گونه «آنابنا اسفاریکا»(یکی از انواع باکتری های این گروه) برای تبدیل انرژی خورشید به نیروی برق یا تولید سوخت های پاک استفاده کنند.

ایوماری آرو سخنگوی مرکز تحقیقات
ESF درباره دلایل اجرای این طرح می گوید؛«اکنون همه متفق القول هستیم که الگوبرداری از فتوسنتز گیاهان بهترین راهکار برای تولید انرژی های پاک در حال حاضر و برای آینده است. آنچه ضرورت پرداختن به چنین طرح هایی را انکارناپذیر می کند، عدم کارایی دیگر انرژی ها مانند باد در مقابل سوخت های فسیلی است. در واقع انرژی حاصل از نیروی باد، برای به حرکت درآوردن موتورها به ویژه ابرموتورها پاسخگو نیست. از طرفی امکان تولید برق از طریق انرژی های پاکی مانند باد، برای همه کشورها و به طور ثابت وجود ندارد.»

از طرفی غلات تنها یک درصد از انرژی خورشیدی را جذب می کند و این در مقایسه با سطح زیر کشت این گیاهان برای تولید سوخت های پاک از نظر اقتصادی چندان قابل توجیه نیست. از سوی دیگر با تمرکز روی افزایش سطح زیر کشت این گیاهان با هدف تولید سوخت های پاک، بزرگ ترین منبع تغذیه مردم بسیاری از کشورهای جهان با افزایش قیمت کاذبی روبه رو شده و خواهد شد.

بنابراین طراحی ساختارهایی برای استفاده از سیانوباکترها و گیاهان یا ساختارهای مصنوعی تا

10 درصد می توانند انرژی خورشید را جذب و آن را برای تولید سوخت های پاک در اختیار ما قرار دهند. به این ترتیب با مشکلاتی نظیر کمبود مواد غذایی یا ناتوانی در تولید انرژی از طریق منابع انرژی کم توان تر مانند باد روبه رو نخواهیم شد.

آرو سخنگوی مرکز تحقیقات
ESF درباره طرح این مرکز توضیح می دهد؛ «پژوهشگران این مرکز برگ هایی با ساختار ژنتیکی خاص را طراحی کرده اند. این برگ ها دارای دو ویژگی هستند. نخست آنکه این برگ ها توان فتوسنتز دارند و دوم اینکه قابلیت خودترمیمی دارند. این ویژگی ها به این برگ ها اجازه می دهد در صورت تخریب یا آسیب بخشی به دلیل واکنش های فتوسنتزی، پروتئین ها را جایگزین محل های تخریب شده کنند تا بخش های آسیب دیده ترمیم شوند.»

با بررسی دقیق برگ ها زیر میکروسکوپ، کلروپلاست ها یا رنگدانه های فتوسنتزی به خوبی قابل تشخیص است. ویژگی این کلروپلاست ها، یعنی توان بازسازی مجدد نیز از روی بررسی ساختار ویژه آن قابل تشخیص است.

او در ادامه می گوید؛ «مرحله بعدی طرح، طراحی برگ هایی با قدرت جوانه زنی کامل مانند برگ های طبیعی و سیانوباکترها است. به این ترتیب به نظر می رسد شاید طی 10 تا 20 سال آینده بتوان با استفاده از این ساختارهای جدید تولیدکننده سوخت های پاک، به جایگزینی کامل سوخت های پاک به جای سوخت های فسیلی امیدوار بود.»

وی در پایان اضافه می کند؛ «تولید و استفاده از سوخت های پاک تولیدشده به روش فتوسنتز به شناسایی عملکرد فتوسیستم 2، یعنی مرحله شکستن اتم های هیدروژن آب و استفاده از پروتون ها و الکترون های آن برای انتقال انرژی جذب شده خورشید در مرحله فتوسیستم یک وابسته است. به این ترتیب شاید بتوان از این روش برای تجزیه پروتئین ها و چربی های موجود در سایر جانداران به ویژه ریزجانداران برای تولید سوخت های پاک استفاده کرد.»
ScienceDaily.com

بیوتکنولوژی و مشابه سازی فرآیند حیات

فناوری های جدید محاسباتی و ابداع «انسان مجازی» برای پیش بینی زودهنگام تاثیر داروهای جدید قبل از آغاز مراحل مطالعات بالینی، موجب بروز تغییراتی وسیع در تحقیقات دارویی زیستی خواهد شد.

بنا بر گزارش شرکت مشاور
Pricewaterhouse Coopers (PwC) تا سال 2020، به مدد روش نوین «انسان مجازی» دوسوم فرآیندهای فعلی تحقیق و توسعه حذف شده، میزان هزینه و زمان لازم در مطالعات بالینی کاهشی شدید یافته و بهره وری تحقیقات افزایش چشمگیری به خود خواهد دید. به گفته یکی از مسوولان شرکت PwC، «صنایع دارویی نیازمند راهی سریع تر و روشی پیشگویانه تر برای آزمون مولکول های دارویی قبل از مرحله ورود به بدن انسان هستند.» از همین رو، مفهوم «انسان مجازی» از مسیر اتصال چندین فناوری در حال رشد به یکدیگر شکل می گیرد.

کاهش قابل توجه تعداد داروهای جدیدی که توانسته اند مسیر «تحقیق تا عرضه» را به صورت کامل پیموده و وارد بازار شوند، به رغم صرف بالاترین میزان سرمایه گذاری برای این هدف، صرفاً نشانگر آن است که معضل فوق، بزرگ ترین چالش فرآروی صنعت داروسازی در جهان است. با نزدیک شدن زمان پایان پتنت بسیاری از داروهای پرفروش ثبت شده در دهه 90 میلادی، منافع داروسازان بزرگ جهان به خطر خواهد افتاد. بنا بر ارزیابی کارشناسان
PwC، تنها چهار شرکت از 10 شرکت دارویی تراز اول جهان به حد کافی دارای محصولات جدید هستند که خلاء ناشی از افت فروش داروهای فوق را جبران می کنند. لذا توجه محافل مرتبط بر افزایش نوآوری و بهره وری فرآیندهای تحقیقاتی، متمرکز شده است. در این میان مشکلات جدید صنایع دارویی و زیستی همچون افزایش هزینه های تحقیقاتی، تلاش های صرفه جویانه دولت ها در اعطای گرانت های علمی و موانع بیشتر نظارتی بر روند تصویب داروها، نیاز به افزایش بهره وری فعالیت های تحقیقاتی را دوچندان ساخته است. بر همه عیان است حل این مشکلات، یک شبه میسر نبوده و شرکت ها مجبورند به هر نحو از انحا و از جمله «بهبود میزان بازگشت سرمایه با استفاده از فناوری های هوشمند» با آنها کنار آیند. به طور مثال، تاکنون با استفاده از رایانه های برنامه ریزی شده، قلب و دیگر اندام ها و سیستم های سلولی شبیه سازی شده و بدین وسیله تاثیر فیزیولوژیک داروها، مورد بررسی واقع شده است. نتایج حاصل از این فرآیند بسیار قابل توجه بوده است.

بر اساس آمار موجود، برخی شرکت ها با کاربرد فناوری مجازی، زمان انجام آزمون های بالینی را تا 40 درصد کوتاه کرده و تعداد بیماران درگیر در برنامه تحقیقاتی را نیز به میزان دوسوم کاهش داده اند. متعاقباً این تغییرات موجب صرفه جویی زیادی در هزینه های تحقیقات می شود.

نامزدهای دارویی حاصل از این مد ل های رایانه یی، هنوز باید قبل از تصویب، روی بیماران آزموده شوند اما تصویر واضح و کامل تر حاصل از این مشابه سازی ها، شرکت های درگیر را قادر به بالابردن بهره وری عملیات و صرفه جویی شدید زمان و هزینه می سازد که در نهایت، نتیجه آن موجب منتفع شدن مصرف کننده نهایی نیز خواهد شد. 

اعتماد۱۶.۷/۷

اولین راهپیمایی فضایی یک فضانورد چینی

چینی‌ها شنبه 27 سپتامبر (6 مهر) اولین راهپیمایی فضایی یکی از فضانوردان هم‌وطن‌شان را جشن گرفتند.

به گزارش آسوشیتدپرس چینی‌ها که در برابر صفحه‌های تلویزیونی گردآمده‌ بودند، هنگام مشاهده تصاویر زنده این راهپیمایی فضایی فریاد شادی سردادند.

 این راهپیمایی فضایی نقطه عطفی برای برنامه فضایی چین به حساب می‌آید که به دنبال ساختن یک پایگاه فضایی مداری و به مبارزه طلبیدن آمریکا و روسیه در اکتشافات فضایی است.

این راهپیمایی فضایی عمدتا به هدف آزمودن میزان تسلط چین بر تکنولوژی انجام شد.

تنها وظیفه فرمانده این ماموریت ژائی ژیانگ، در  راهپیمایی فضایی‌اش این بود یک محفظه متصل به مدول مداری را که حاوی وسائل آزمایشی در مورد گریس‌های جامد بود، بازیابی کند.

ژائی که به قلاب‌های روی سفینه فضایی شن‌ژو متصل بود، پیش از آنکه دوباره به درون سفینه بازگردد، 13 دقیقه در فضا ماند.

فضانورد دیگر چینی، لیو بومینگ نیز برای مدت کوتاهی از کپسول فضایی خارج شد تا پرچم چین را به ژائی بدهد. سومین فضانورد حاضر در سفینه، جینگ هایپینگ از درون مدول بازگشت به زمین، سفینه را تحت نظر داشت.

پس از این راهپیمایی فضایی فضانوردان یک ماهواره 40 کیلوگرمی را در مدار قرار دادند و تصاویری را به مرکز کنترل ماموریت فرستادند.

چین اولین ماموریت سرنشین‌دار فضایی‌اش، شنگ‌ژو 5، را در سال 2003 انجام داد، و به سومین کشوری پس از روسیه و آمریکا بدل شد که انسان را به فضا فرستاد. چین در سال 2005 نیز یک ماموریت دونفره فضایی را انجام داد.

 همکاری چین و سایر کشورها در امور فضایی تا به حال محدود بوده است. آمریکا مشارکت چین را در ایستگاه فضایی بین‌المللی که به همراه روسیه اداره آن را اداره می‌کند، نپذیرفت، چرا که می‌ترسید چین به اسرار فنی این ایستگاه را قابل استفاده در صنایع نظامی هستند، دست یابد 

همشهری آنلاین

تهرانی! ؟ یا شهرستانی!؟

مروری بر تهران-گرائی تصمیمات برنامه ریزان و تصمیم گیرندگان کشور در دهه های اخیر

سید مرتضی افقه

مقدمه:  طی یک قرن اخیر، موضوع مهاجرت و جابجائی نیروی انسانی و عواقب مترتب بر آن حجم وسیعی از ادبیات موجود در مطالعات اقتصادی-اجتماعی را بخود اختصاص داده است.  رشد سریع صنایع و گسترش شهرها، رشد جمعیت، پیشرفت وسایل ارتباط جمعی و افزایش امکان حمل و نقل از عوامل اصلی تشدید مهاجرتها در سطح جهان و کشورهای در حال توسعه می باشند.  اکر چه مهاجرت و جابجائی نیروی انسانی در همه جهان وجود داشته ولی ماهیت و اثرات مترتب بر آن در کشورهای پیشرفته کنونی در مقایسه با کشورهای عقب مانده ویا در حال توسعه کاملا متفاوت است.  در کشورهای پیشرفته، مهاجرت امری طبیعی و ضروری در روند توسعه بوده و باعث تسریع رشد اقتصادی این کشورها گردید در حالیکه در کشورهای در حال توسعه، مهاجرتها معلول رشد نامتوازن ناشی از بکارکیری سیاست های نامناسب در این کشورها است و خود به مانعی برای رشد تبدیل شده است.

در این مقاله سعی شده است بدون بررسی دقیق و وسیع مهاجرت و عواقب آن، صرفا به بررسی سیاست هائی بپردازیم که منجر به توجه بیش از حد به برخی از شهرهای اصلی در کشور گردیده و بنا بر این به حجم وسیعی از مهاجرتهای ناخواسته و منفی دامن زده است.  این مهاجرتها بنوبه خود باعث بروز مشکلات اجتماعی فراوان و تشدید کننده مهاجرت شده اند.  بحث را با مروری بر مفهوم دوگانگی (Duality) در ادبیات توسعه آغاز نموده، آنگاه روند رشد و گسترش صنعت و تاثیرات اجتماعی- اقتصادی آنرا بررسی خواهیم نمود.

دوگانگی ( Duality) و جایگاه آن در مباحث توسعه

دوگانگی بحثی قدیمی و رایج در ادبیات توسعه اقتصادی است و به شرایطی  اطلاق می شود که در آن جامعه از جنبه های متعددی دارای دوگانگی می شود.  این ویژگی که عمدتا در کشورهای توسعه نیافته مشاهده می شود به "وجود و تداوم تباین فزاینده بین کشورها و مردم ثروتمند و فقیر در سطوح مختلف (۱)اشاره دارد.  به عبارت دیگر، دوگانگی به مجموعه شرایط متفاوتی گفته می شود که در آن برخی "برتر" و برخی "پست تر" و این دو در عین حال می توانند در فضائی معین با یکدیگر همزیستی کنند: همزیستی روشهای مدرن وسنتی تولید در بخشهای شهری و روستائی، همزیستی طبقات ممتاز ثروتمند و تحصیلکرده با توده های فقیر و بیسواد و ...

متاسفانه با اعمال سیاست های اجرا شده در چند دهه اخیر، کشور ایران نیز از بروز و گسترش دو گانگی در آن در امان نمانده و امروزه این وضعیت در سرتا سر کشور قابل مشاهده می باشد.  لازم به ذکر است که و جود و تداوم دوگانگی در همه کشورها از جمله ایران، هم عامل و هم معلول رشد و توسعه اقتصادی  است که در زیر به برخی جنبه های آن اشاره خواهیم نمود.

تاثیر اجرای برنامه های توسعه (قبل و بعد از انقلاب) بر مهاجرت و شهر نشینی در کشور

از سال 1342 و بدنبال اجرای برنامه سوم توسعه کشور، توجه به صنعت و تولیدات کارخانه ای محور برنامه های اقتصادی در کشور قرار گرفت.  این استراتژی که باعث بروز تحولات بسیار گسترده و وسیع در همه جنبه های اجتماعی-اقتصادی کشور گردید، بر گرفته از تئوریهای توسعه در زمان خود بود که توسط تئوریسین های علوم اجتماعی کشورهای پیشرفته پیشنهاد شده بود.  از آنجائیکه توصیه های کارشناسان این کشورها نوعا بدون در نظر گرفتن شرایط اجتماعی، اقتصادی و تاریخی کشورهای در حال توسعه و صرفا ناشی از تجارب تاریخی کشورهای پیشرفته بود (که بدلیل تفاوتهای اساسی در شرایط اولیه این دو گروه کشورها) عمدتا فاقد کار بری لازم در کشورهای عقب مانده بود.  معهذا غالب این سیاست ها توسط کارگزاران کشورهای در حال توسعه به عنوان تنها انتخاب برنامه های رشد و توسعه بکار گرفته شدند.

            آنچه در برنامه های سوم به بعد در ایران اجرا شده نیز عمدتا برگرفته از تئوریهای رشد هارود-دومار (Harrod-Domar)، روستو (Rostow)، و آرتور لوئیس)   (Arthur Lewisبود.  این تئوریها تنها راه رشد سریع اقتصاد را در تحول صنعتی و سرمایه گذاریهای وسیع در صنایع کارخانه ای می دیدند.  فرضیه آرتور لوئیس حتی نحوه مهاجرت از روستا به شهر را نیز تبیین نموده است.  مع الأسف، دنباله روی از این تئوریها بدون توجه به شرایط داخلی کشور (در ابعاد اقتصادی،جغرافیائی، فرهنگی و تاریخی) منجر به غفلت و بی توجهی از بخش کشاورزی به قیمت صنایعی وابسته و کم اثر گردید.  حاصل اجرای این سیاست ها که تقریبا از اواخر برنامه سوم نمایان شد ظهور و گسترش جامعه ای کاملا دو گانه در سطح کشور بوده که این جامعه تمام ویژگی های دو گانگی را در خود دشت(۲)

اکنون بعد از سی و چند سال اجرای سیاست های نامناسب در کشور، با گسترش تعداد محدودی شهرهای بزرگ و صنعتی در کنار ابر شهری بنام تهران مواجه هستیم که از پیشرفته ترین وسایل، ابزار و شیوه های زندگی برخوردارند و در مقابل انبوهی از شهرها و روستاهای بزرگ و کوچک بوجود آمده اند که بعضا از اولیه ترین امکانات زندگی نیز محروم هستند.  یکی از بارزترین پیامدهای منفی شرایط فوق گسترش مهاجرتهای روستا-شهری و شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ است که ساختار اجتماعی-اقتصادی کشور را ظرف چند دهه اخیر کاملا دگرگون نموده است.  اکنون آمار غیر قابل باوری از روستاهای تخلیه شده ارائه می شود.  طبق مدارک موجود، از سال 1345 تا 1370 حدود شصت هزار روستا تخلیه شده اند، ضمن اینکه در سال 1370 تعداد روستاهای خالی یا دارای جمعیت کمتر از صد نفر بالغ بر 87 هزار روستا یا 70% کل روستاهای کشور بوده است.(۳)  شواهد نشان میدهند که از سال 70 تا کنون نیز این روند نه تنها بهبود نیافته بلکه احتمالا بر حجم مهاجرتها بخصوص به تهران نیز افزوده شده است.  در مورد دلیل یا دلایل مهاجرتها، ادبیات وسیعی هم در بعد جهانی و هم در بعد داخلی وجود دارد که این معضل اجتماعی را از ابعاد مختلف بررسی نموده اند اما آنچه به این مقاله مربوط می شود بعد اجتماعی-فرهنگی مهاجرتها است.

            از بدو بروز دوگانگی در کشور (و جهان) روستاها و روستائیان عنصر پست تر تلقی شده و شهرنشینان به عناصر برتر معروف شده اند (۴)(همین تلقی در مورد افراد کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه وجود دارد).  وجود چنین احساسی (در کنار سایر عوامل) سالهاست که محرک بسیاری از مهاجرت های روستائیان به شهرها شده است.  اینکه افراد با عنوان روستایی یا دهاتی بودن تحقیر نشوند باعث شده است افرادی (بخصوص نسل جوان و تحصیل کرده تر روستا) حتی الامکان زندگی خود را به شهرها منتقل نموده و تعدادی نیز سعی در کتمان روستایی بودن خود نموده و یا می نمایند.  مع الاسف وجود چنین ناهنجاری در اجتماع و در بین توده مردم و حتی بعضا در ادبیات موجود به امری عادی تبدیل شده است.  روستایی در ادبیات جاری (شفاهی و مکتوب) مترادف است با افرادی ساده لوح که از پیشرفت های موجود و روابط اجتماعی جدید اطلا عی نداشته و یا کم اطلاع است و در مقابل امکانات و پیشرفتهای موجود در شهرها انگشت به دهان و حیرت زده می ماند.  روستایی یعنی کسی که در مقابل پیشرفتها نیز مقاومت نموده و حاضر به رها شدن از وابستگی های سنتی خود نمی باشد (البته اینگونه نگاه به روستایی منحصر به ادبیات داخلی نیست بلکه تصوری است که تعدادی از غربی ها نیز نسبت به ساکنین بخش سنتی کشورهای عقب مانده دارند).(۵) پیامد چنین وضعیت ناهنجاری بطور طبیعی گسترش احساس برتری شهری نسبت به روستایی و یا (در طرف مقابل) احساس حقارت روستایی نسبت به شهری بوده است.

            بروز انقلاب اسلامی در سال 1357 و بد لیل آرمانهای منعکس شده در شعارهای دوران انقلاب و نیز توجه مسئولین کشور به محرومین و روستاها، منجر به شکل گیری فضای فرهنگی-اجتماعی کاملا متضادی ( و از جنبه ای دیگر منفی ) با وضعیت فوق گردید.  شاید به همین دلیل برای مدتی پس از انقلاب، روستایی بودن، محروم و مستضعف بودن به یک ارزش اجتماعی تبدیل گردید.  حتی برخی افراد که نسبتا متمکن بوده یا وضعیت اقتصادی مناسبی داشتند نیز بی میل نبودند که به روستایی بودن، محروم و مستضعف بودن متصف شوند.  اما این وضعیت غیر عادی نیز دیری نپائید.  از ابتدای برنامه پنج ساله اول در سال 1367، به دنبال اجرای سیاست هایی که عمدتا بر پایه گسترش صنایع بزرگ شهری استوار بود، روند مهاجرت های روستا-شهری مجددا از سر گرفته شد.  نکته بارز و قابل تامل در این دوره، اجرای سیاست هایی است که به تهران ( و البته با عناوین و توجیهات مختلفی همچون پایتخت بودن، ام القرای اسلامی و یا مرکز حکومت اسلامی بودن و غیره ) در مقایسه با سایر مناطق کشور بیش از حد توجه نمود.  در صد قابل توجهی از سرمایه گذاریهای عمرانی در ساختمان سازی، اتوبان سازی، گسترش غیر عادی تاسیسات و ادارات دولتی بخصوص در بخش خدمات، و توسعه واحد های رفاهی و تفریحی، بهداشتی و آموزشی، حاصل سیاستگذاری های این دوره بوده اند.  سرمایه گذاری عظیم متروی تهران (اگر چه کاملا موجه و مورد نیاز شهر پر ازدحامی همچون تهران) نیز که از سالهای قبل شروع شده بود و در این دوره بیشتر مورد توجه قرار گرفته بود، به تشدید این تمرکز کمک نمود و بدون اینکه تاثیر مثبتی بر اقتصاد سایر مناطق کشور داشته باشد، زمینه جذب بیشتر امکانات و سرمایه های مادی و انسانی کشور به تهران را فراهم نمود.  به عبارت دیگر، علی رغم توجهی که بصورت نظری در برنامه ها به روستا ها و روستاییان و مناطق محروم شده بود، بدلیل شکل گیری ساختاری ناموزون و نامطلوب در بافت اقتصادی-اجتماعی و نظام اداری کشور و تمرکز امکانات و سرمایه های مادی و انسانی در تهران، سرمایه گذاری های برنامه ریزی شده برای مناطق محروم و روستایی نیز عمدتا توسط پیمانکاران، سرمایه گذاران و متخصصان متمرکز در تهران صورت می گرفت.  در نتیجه در صد قابل توجهی از منافع ناشی از سرمایه گذاریهای مناطق محروم و حتی شهرهای بزرگتر، به تهران بازگردانده می شد.  وجود چنین بافتی در کشور از یک طرف و توجه مستقیم به شهر تهران از طرف دیگر، باعث شد که این شهر به ابر شهری تبدیل شود که بیشتر سرمایه ها و امکانات مادی و اساسی کشور را بیش از پیش به خود جذب کند.

گسترش و تثبیت چنین انحرافی در سیاست گذاری که منجر به تمرکز شدید امکانات مادی و انسانی در تهران گردید پدیده فرهنگی-اجتماعی جدیدی ایجاد نمود که در آن تهرانی بودن به یک ارزش و ( در نتیجه ) غیر تهرانی بودن ( یا به اصطلاح رایج آن در تهران، شهرستانی بودن) به یک کمبود و نقیصه تبدیل گردید.  به عبارت دیگر، "تهرانی" بودن در مقابل "شهرستانی" بودن جایگزین دو ارزش و ضد ارزش قبلی یعنی "شهری" و "روستایی" گردید.  این انحراف اجتماعی نه تنها در بین تعدادی از مردم عادی ساکن تهران گسترش یافته، بلکه متاسفانه بعضا از رسانه های رسمی و عمومی نیز ترویج شده است(۶)

نتیجه غیر قابل اجتناب اجرای سیاست های اقتصادی-اجتماعی و فرهنگی که بطور خواسته یا نا خواسته طی سالهای اخیر صورت گرفته است، از یک طرف موجب تخلیه مناطق دیگر کشور از امکانات و سرمایه های انسانی گردیده است (مناطقی که بعضا امکانات مادی مناسبی برای سکونت جمعیت بالایی را داراست) و از طرف دیگر به ازدحام بیش از حد و بحران زای جمعیت در منطقه ای محدود منجر شده است.  پی آمد این تحول بروز مشکلات اجتماعی، فرهنگی و محیطی فراوان و غیر قابل کنترلی که طی چند سال اخیر در تهران مشهود بوده است.  مشکلاتی از قبیل آلودگی بیش از حد هوا در ایام زیادی از سال، کمبود آب، آلودگی های صوتی، ترافیک و ... که طی چند سال اخیر بهداشت و سلامت تهران و ساکنین آنرا به مخاطره انداخته است بدون تردید حاصل سیاست های تهران-گرایانه تصمیم گیرندگان ذیربط طی یکی دو دهه اخیر بوده است.

بدیهی است که مواجهه و مقابله با بروز بحران غیر قابل کنترل در تهران نیاز به تدابیری هوشمندانه و تلاشی وسیع و علمی دارد.  تدابیری همچون تسریع در راه اندازی مترو، از رده خارج نمودن خودروهای دارای اشکال فنی و ... اگر چه از طرف مسئولین تدابیر دراز مدت جهت مقابله با آلودگی هوا تلقی شده اند ولی فی الواقع ناشی از عدم دور اندیشی و کوتاه نگری است.  از طرف دیگر، سیاست هایی همچون ندادن کوپن به مهاجرین به تهران (که البته عمدتا در دهه اول بعد از انقلاب اعمال می شد) یا ارائه نصیحت های کودکانه ای که بعضا از رسانه ها در جهت متقاعد نمودن مهاجرین به خود داری از مهاجرت یا بازگشت به شهرستان نموده اند، نه تنها موثر نبوده بلکه منجر به گسترش بوروکراسی و یا بی توجهی به توصیه های ساختگی خواهد شد. 

            بنظر می رسد هرگونه سیاستی که به تمرکز بیشتر امکانات و سرمایه های مادی و انسانی به تهران منتهی شود خود به تداوم و تشدید مشکلات فوق کمک می کند(۷) به عبارت دیگر، در صورتیکه سیاست ها از یکطرف در جهت تعدیل سرمایه گذاری و رفع تبعیض در توزیع امکانات در سطح کشور نبوده و از طرف دیگر در جهت منع گسترش فرهنگ های تحقیر آمیز نسبت به "غیر تهرانی" از رسانه های رسمی و غیر رسمی نباشد هر نوع سیاستی منجر به تشدید مهاجرت و در نتیجه تشدید بحران در تهران خواهد شد.  پدیده ای که طی سالهای اخیر تشدید شده و به یک دور و تسلسل تبدیل شده است: افزایش سرمایه گذاری و سطح رفاه در تهران ( به قیمت غفلت از سایر مناطق کشور ) باعث گسترش مهاجرت شده، مهاجرت بیشتر ازدحام جمعیت و مشکلات جدید ناشی از آنرا در پی داشته و حل این مشکلات منوط به سرمایه گذاری جدید است و ...

            باید اذعان نمود که امروزه این مهاجرتها محدود به روستاها و شهرهای کوچک به تهران نبوده بلکه بنظر می رسد سیل مهاجرتها از برخی شهرهای بزرگ اما فراموش شده (۸)به تهران نیز تشدید شده است و این وضعیت بطور قطع در آینده ای نه چندان دور موجب تشدید بحران در هر دو نقطه: تهران ( به عنوان شهر مهاجر پذیر ) و سایر نقاط کشور ( به عنوان مناطق مهاجر فرست ) خواهد گردید.

***



 عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز



۱مایکل تودارو،  توسعه اقتصادی، ترجمه غلأمعلی فرجادی، موسسه عالی پژوهش در برنامه ریزی و توسعه، 1377، صص 92و93.

۲این ویژگی ها عبارتند از: 1- همزیستی عنصر برتر و پست تر مزمن شده و دیگر پدیده ای موقتی و گذرا نیست.  2- درجات برتری و پستی نیز نه تنها کاهش نمی یابد بلکه گرایش ذاتی به افزایش دارند.  3- ارتباط عنصر برتر و پست تر به نحوی است که وجود عنصر برتر تاثیری بسیار کم در ارتقاء عنصر پست تر دارد و یا اصلا هیچ تاثیری ندارد و در واقع حتی عنصر پست تر را به عقب تر سوق می دهد.   همانجا.

۳ ابراهیم رزاقی،  اقتصاد ایران، نشر نی، 1372، ص 46.

۴منظور از عنصر برتر و پست تر در این مقاله مفاهیمی است که در فوق بیان شده اند.

۵ Todaro, Michael, Economic Development, Fifth edition, Longman, 1994, pp. 305-302.

۶به عنوان مثال در برنامه ای که در روز جمعه 17/10/78 از شبکه پنج (شبکه تهران) سیمای جمهوری اسلامی ایران و در برنامه "داستان یک شهر" پخش گردید، در حالیکه فردی را در حال گریم شدن نشان داد کارگردان فیلم به گریمور می گوید (نقل به مضمون): قیافه اش هنوز شهرستانی نشده است بیشتر کار کن تا قیافه اش مثل شهرستانی ها شود.  چنین نگاهی به غیر تهرانی ها (شهرستانی ها) و بیان اینگونه جملات که در کنه خود گرایش تحقیر آمیز دارد چندی است که در بین تعدادی از پایتخت نشینان (که خود بعضا مهاجرین شهرهای کوچک و بزرگ و یا روستاها هستند) رایج شده و بنظر می رسد جایگزین کلمات دهاتی و روستایی که معمولا به صورت تحقیر آمیز بکار می رفته اند شده است. 

۷ طبق بر آورد تودارو، "هر شغل جدیدی که در (  شهر ) ایجاد می شود ممکن است دو تا سه مهاجر که با بازده تولید در مناطق روستایی ]یا شهرستانها[ کار می کرده اند به شهر ]تهران[ آیند."  تودارو، توسعه اقتصادی، ص 295.

۸به عنوان مثال طی چند سال اخیر سیل فرار نخبگان (شامل متخصصان، صاحبان سرمایه، پیمانکاران، پزشکان و اسانید دانشگاه و ...) از اهواز به تهران امری عادی شده و متاسفانه بنظر می رسد هم مسئولین محلی و هم تصمیم گیرندگان کشور از اصل مسئله و عواقب نا مطلوب آن غافل اند.