بیست و پنج دلیل برای کاهش مدت سربازی و ...

بازکاوی خدمت نظام وظیفه عمومی ( سربازی )

در این بخش ۲۵ دلیل برای کاهش مدت و نهایتا حذف سربازی به همراه یک راهکار ۶ مرحله ای و مروری بر تاریخچه سربازی مشاهده خواهید نمود.

تاریخچه:

یکی از قوانینی که اکنون در ایران با جدیت دنبال می‌شود قانون نظام وظیفه عمومی یا سربازی است. این قانون مصوب زمان رضاشاه است. رضاشاه که می‌خواست ارتش‌های قبیله‌ای و عشیره‌ای را حذف کند در اقدامی تقلیدی از کشور‌های اروپایی به تصویب قانون نظام وظیفه عمومی - سربازی ـ مبادرت کرد که در آن زمان با مخالفت علما و مراجع روبرو شد. از جمله آیت الله نورالله اصفهانی که مخالفت با قانون نظام وظیفه - سربازی - را در راس اهداف شش‌گانه قیامش علیه رضاشاه قرار داد. هر چند که سرانجام به واسطه شهادتش این مخالفت ناکام ماند. قیام آیت الله نورالله اصفهانی و اهداف آن با تایید علما و مراجع آن زمان مانند آیه الله العظمی شیخ ابوالحسن اصفهانی، آیت‌الله بهبهانی، میرزا هاشم آشتیانی و شهید مدرس همراه بود.

شهید مدرس نیز در مجلس مخالفت خود را ابراز داشت و در نطق خود با اشاره به خاطرات اقامت هشت ساله‌اش در بین النهرین (عراق) این قانون را از دلایل نارضایتی مردم عراق از دولت عثمانی دانسته و فرمود: «بالاخره مملکت را گرفتن قشون عمومی از دست عثمانی به در برد. چون خلاف طبیعت مردم بود.» همچنین اعضای حوزه علمیه تهران در نامه‌ای به آیت الله نورالله اصفهانی ضمن حمایت از قیام ایشان، تاکید می‌کنند که «تمام آقایان حجج اسلام و حصون ایمان دامت برکاتهم از امورات شخصیه و مشاغل نوعیه خود دست برداشته‌اند و متفقا به کلمه واحده در مقام... جلوگیری از هر قبیل قوانینی که به خلاف قوانین مقدسه اسلام وضع شود قیام و اقدام دارند، بالاخص در قضیه نظام اجباری که فوق العاده از تحمل خارج و طاقت فرساست. امید است که به همم عالیه آن ذوات مقدسه[ائمه اطهار] و جدیت کامله و پافشاری، رفع و دفع این قانون جابرانه و خانمان ویران‌کن شود.» ( مراجعه شود به کتاب‌ اندیشه سیاسی و تاریخ نهضت حاج آقا نورالله اصفهانی، موسی نجفی، صفحات 268-242)

اکنون با گذشت حدود هشتاد سال خانمان ویران کنی و مضرات این قانون آشکار شده است، اما جای این سوال باقی است که چرا این قانون در نظام جمهوری اسلامی ایران همچنان به قوت خود باقی است. همان طور که می‌دانید نهاد دولت در اسلام مطلق العنان و آزاد نیست و در چارچوب قوانین و مقررات شرع محدود است. بر اساس کدام اصل از قوانین اسلام و فقه شیعه دولت اسلامی حق دارد جوانان را وادار سازد که دو سال از بهترین سال‌های عمر خود را در اختیار خود نبوده و حسب دستور دولت به اصطلاح به خدمت سربازی بپردازند. بر اساس شناختی که از دین مبین اسلام و فقه شیعه داریم چنین اجازه‌ای را در هیچ جای از دستورات اسلام نمی‌بینیم. در اسلام بر آمادگی نظامی تاکید بسیار شده است به همین دلیل برقراری دوره‌های آموزش اجباری نظامی برای جوانان بسیار مطلوب و لازم است اما ماه‌های متوالی بیگاری که بعد از پایان آموزش نظامی بر جوانان این مرز و بوم تحمیل می‌شود در تعالیم اسلام جایی ندارد. تنها مقوله‌ای که می‌توان این مساله را به کمک آن توجیه کرد باب مصلحت است که در ادامه فواید و مضرات سربازی را خواهم شمرد تا نهایتا این نتیجه آشکار شود که نه تنها اکنون مصلحتی بر تداوم سربازی وجود ندارد بلکه مصلحت در لغو اجباری بودن آن است و بایستی داوطلبانه و اختیاری شود. اکنون که دولت جدید با شعار دولت اسلامی آمده است توجه جدی به حل این مساله که در تعارض جدی با اسلام قرار دارد می‌طلبم و از تمامی رسانه‌ها و نخبگان می‌خواهم که با نشر و بسط این مطالب در حل این معضل یاری رسانند. در ادامه فواید و مضرات سربازی را بر می‌شمرم :

● فواید سربازی:

1- از جمله مهم‌ترین فواید سربازی بهره‌مندی دولت از نیروی جوان ارزان است.

2- بخش آموزش نظامی آن موجب تقویت روحیه نظامی و آشنایی جوانان با مسایل نظامی برای روز مبادا می‌شود.

3- برخی از پدران و مادران نیز خدمت سربازی را باعث مرد شدن پسرانشان می‌دانند.

● مضرات سربازی:

اما برای سربازی مضرات زیادی نیز می‌توان برشمرد که این فواید را تحت الشعاع قرار می‌دهد. به برخی از آنها اشاره می‌کنم:

1- همان طور که اشاره شد سربازی با اصول اسلامی ناسازگار است. در اسلام حتی زمانی که به مملکت اسلامی حمله می‌شود در ابتدای امر جهاد به صورت واجب کفایی واجب می‌شود و بر همه واجب نیست یعنی در صورتی که کشور تحت هجوم باشد نیز نمی‌توان در ابتدا همه را به جنگ برد. حال چگونه است که در جمهوری اسلامی در شرایطی که هیچ جنگی هم نیست جوانان را مجبور می‌کنند که قریب به دو سال از بهترین زمان عمر خود را در اختیار خود نباشند. بر اساس کدام اصل از اصول دین مبین اسلام جوانان ناچارند دو سال از بهار زندگی خود را در اختیار دولت بگذارند. بنابراین سربازی یک وظیفه دینی و شرعی نمی‌باشد. و تحمیل سربازی به عنوان وظیفه دینی بر جوانان مطلوب نیست.

2- سربازی یک وظیفه ملی هم نیست. دفاع از سرزمین در خون ما ایرانیان است و شاهنامه فردوسی پر است از روحیه سلحشوری ایرانیان. ولی در کجا در اسطوره‌ها و تاریخ ایران زمین آمده است که جوانان باید جوانی خود را در اختیار دولت قرار دهند آن هم در زمان صلح. هر جوان ایرانی حاضر است در زمان جنگ جان خود را تقدیم کند ولی حاضر نیست در زمان صلح عمر خود را بیهوده هدر بدهد.

3- با نگاه کوتاهی به هم کلاسی های دوران تحصیل خود می‌بینم که بسیاری از آنها در خلال سربازی به مواد مخدر و یا مشروب مبتلا شده و یا لااقل سیگاری شده‌اند. متاسفانه اکنون دوران سربازی یکی از اصلی‌ترین عوامل انحراف جوانان است و آنهایی هم که از قبل منحرف بوده‌اند بدتر می‌شوند.

4- شاید تصور شود که راه حل مشکل بالا افزایش کنترل و برخورد با متخلفین است ولی این چاره کار نیست ؛ چون بر خلاف تصور برخی مسئولین که از واقعیت‌ها فرار می کنند جوان‌ها به سربازی به دید یک وظیفه ملی یا شرعی نگاه نمی‌کنند بلکه به دید یک نوع بیگاری نگاه می‌کنند و البته حق هم با جوانان است. و لذا راه کارهای کنترلی نمی‌تواند مشکل را حل کند. مشکل زمانی حل می‌شود که جوانان را از کانون گرم خانواده جدا نسازیم.

5- کشوری که بر روی مخازن نفت قرار دارد چرا باید از جوانان خود بیگاری بکشد. وادار ساختن نیروی جوانی که باید برای پدر و مادرش و یا زن و فرزندانش تلاش کند به دوری از خانواده و استفاده از نیروی او برای پیشبرد فعالیت‌های دولتی که تمام پول نفت به عنوان بیت‌المال در اختیارش است به جز بیگاری چه معنایی دارد.( تصور از بیگاری موجب می‌شود جوان از همان ابتدا یاد بگیرد که در کار کردن برای دولت دل به کار ندهد. )

6- خدمت سربازی چیزی جز اتلاف عمر برای جوانان ندارد زیرا وادار کردن آنها به کاری است که در آن تخصص ندارند و اگر استثنا در راستای تخصص آنها باشد به آن علاقه‌ای ندارند. در مورد سربازان دیپلم وضع بسیار بدتر است و آنان ساعت‌های متوالی به نگهبانی‌های بیهوده و دیوانه کننده می‌گذرانند. در ضمن بسیاری از پست‌هایی که سربازان در آنها به خدمت می‌پردازند زاید، بیهوده و قابل حذف است.

7- بسیاری از جوانان سرباز در شهرک‌های مسکونی سپاه و ارتش برای انجام کارهای خدماتی و نگهبانی از منازل پاسداران و ارتشیان به کار گرفته می‌شوند که بر خلاف قانون است. این خود نوعی رانت است. چرا دیگر مشاغل مجبور هستند که هزینه این خدمات را بدهند ولی نظامیان از چنین رانتی بهره‌مند هستند؟ مضاف بر اینکه از منظر شرع مقدس این گونه اقدامات باید در برابر دستمزد و حقوق عادلانه و کامل باشد.

8- خدمت سربازی به نفع جوانان نیست و به نفع خانواده‌های آنان هم نیست و فقط به نفع دولت است. حال این سوال باقی است که در دولت مردمسالار دینی منافع مردم مقدم است یا دولت؟ در حال حاضر رفتار دولت بر خلاف شعارهایش است. ظاهرا مردمسالاری تا جایی محترم است که به نفع دولت باشد نه مردم. از یک دولت اسلامی که دارای منابع غنی نفتی می‌باشد بعید است که با بهانه‌های واهی منافع دولت را بر مردم ترجیح دهد.

9- سربازی یکی از مهم‌ترین موانع ازدواج جوانان است. بی تردید کسانی که این مقوله غربی و غیر اسلامی را بر جوانان تحمیل می‌کنند در گناه آنانی که به این واسطه به معصیت دچار شده اند، شریک هستند. اینکه برخی تسهیلات برای سربازان متاهل فراهم شود مناسب و ضروری است ولی حلال مشکلات نیست، زیرا بسیاری خانواده‌ها دختر خود را به مردی که می‌خواهد دو سال به سربازی برود نمی‌دهند و در این میان اگر چه آن جوان بی‌تقصیر است ولی خانواده دختر هم محق هستند.

10- اکنون نظام وظیفه سربازی بسیاری از فرصت‌های مربوط به اشتغال را به خود اختصاص داده است. بر اساس آمار موجود اکنون میزان شغل ایجاد شده در کشور به میزان جوانانی که در آن سال بایستی وارد بازار کار شوند نزدیک شده است. اما مشکل در حجم عظیم بیکاران مانده از سال‌های قبل است. با حذف سربازی و اختصاص فرصت‌ها به این جوانان، می‌توان تا حد زیادی از حجم عظیم بیکاران کاست و بر نرخ بالای بیکاری در ایران فایق آمد. شاید راحت‌ترین راه برای فایق آمدن بر بیکاری حذف سربازی باشد. در مواردی هم که استخدام صورت می‌گیرد شرکتها و حتی سازمانهای دولتی با سو استفاده از نداشتن کارت پایان خدمت جوانان را با حقوق کم، بدون بیمه و هر گونه تضمین و آینده شغلی استخدام می‌کنند.

11- حتی اگر کشور مشکل بیکاری نداشت باز هم سربازی از مهمترین موانع اشتغال بود. نه فقط اینکه امکان اشتغال در مشاغل استخدامی اعم از دولتی و غیر دولتی از جوانان سرباز سلب می‌شود بلکه بسیاری مشاغل آزاد هم هستند که نیاز به برنامه ریزی و تداوم کار دارند که سربازی با وقفه‌ای که ایجاد می‌کند از ابتدا مانع رفتن جوانان به سوی آن کارها می‌شود ؛ که دو تاثیر منفی دارد : اول اینکه باعث تاخیر در مولد شدن جوانان و ضرر کلان به اقتصاد کشور می‌شود. کافی است تعداد جوانانی که به سربازی می‌روند را در میزانی که می‌توانستند بر تولید ناخالص داخلی بیفزایند ضرب کنید تا حجم ضرر آشکار شود. دوم آنکه سبب تاخیر در ازدواج می‌شود که اثرات سو آن بر کسی پوشیده نیست. این مساله خود سبب بروز بزهکاری‌های فراوان اجتماعی می‌شود.

12- سایه شوم سربازی چون کابوسی همواره بر سر جوانان از آغاز نوجوانی تا جوانی هست که موجب انواع اضطراب و اثرات سوء روانی می‌شود. در طول سربازی نیز دوری از خانواده، فشار جنسی، اضطراب از آینده نامعلوم و غیره انواع بحرانهای روحی برای جوانان به ارمغان می‌آورد که بعضا به بیماری‌های حاد روانی، افسردگی و حتی خودکشی منجر می‌شود.

13- سربازی یک مقوله متعلق به دوران دولت- ملت است و لذا در دوران جهانی شدن کنونی که دولت- ملت در حال زوال است این مقوله متصل به آن نیز در حال زوال است.

14- اکنون متاسفانه خدمت سربازی به مکانی برای تربیت نیروهای ضدانقلاب و ضدنظام و یا بی‌تفاوت به آن مبدل شده است. جوانان به سربازی نه به عنوان وظیفه ملی و شرعی بلکه به عنوان جبر و زور نگاه می‌کنند و حق هم با جوانان است. از آن جایی که اتلاف قریب به دو سال عمر خود در سربازی را به پای نظام می‌نویسند. در حالی که در واقع این گونه نیست و نوعی غفلت حاصل شده است.

15- بسیاری از جوانان ایرانی که در خارج از کشور هستند می‌خواهند به کشور خود برگردند و به نام ایران دستاوردهای علمی خود را ثبت کنند ولی خدمت سربازی خود آنها و یا فرزندانشان مانع است، زیرا تا زمانی که مجبور باشند برای برگشتن تاوانی دو ساله بدهند هیچ گاه بر نمی‌گردند. راهکار مسوولین شاید این باشد که سربازی را برای آنها حذف کنند یا فروشی سازند ولی این اقدام موجب تبعیض می‌شود و سربازی به یکی از منشاهای تبعیض بین کسانی که در خارج هستند و جوانان داخلی تبدیل می‌گردد که یقینا با شعار عدالت و عدم تبعیض در دولت اسلامی نمی‌خواند.

16- ایران یکی از جوان‌ترین کشورهای دنیاست و لذا اکنون سرباز وظیفه زیادی دارد، ولی مسوولین حاضر نیستند خدمت وظیفه سربازی را کاهش دهند. یک بار از یکی از شاغلین در ستاد کل نیروهای مسلح علت آن را پرسیدم جواب داد محاسبه کرده‌ایم و دیده‌ایم درچند سال آینده تعداد سربازها کم می‌شود و اگر کم کردیم دیگر نمی‌توانیم اضافه کنیم و لذا بهتر است که کم نکنیم. و البته به همین دلیل جوانان بسیاری سرگردان هستند. در حالی که دولت باید همواره منافع مردم را بر خود مقدم بدارد. مضافا بر اینکه با رشد اتوماسیون و تکنولو‍ژی به این تعداد سرباز نیاز نیست و هر سال به تعداد سرباز کمتری نیاز است. هم اکنون نیز بسیاری از کارهایی که برای سربازان وظیفه تعریف شده است بیهوده و قابل حذف شدن هستند.

17- ممکن است گفته شود که حذف سربازی در شرایط کنونی نظام بین الملل به مصلحت نیست؛ اما اولا در دنیای امروز مساله امنیت بسیار نرم افزاری و ذهنی شده است و این اقدام اتفاقا نوعی پیام به دنیا است که ما آن قدر اعتماد داریم که سربازی را لغو می‌کنیم. ثانیا بار اصلی در جنگ بر دوش بسیجیان بود و چه بسیار جوانانی که قبل از سن قانونی می‌آمدند و تمایل به حضور در بسیج داشتند. ثالثا وضعیت ما از کشور لبنان که بدتر نیست. این کشور که در همسایگی اسراییل قرار دارد و هنوز در بخش‌هایی از کشورش با اسراییل درگیر است، ابتدا سربازی را به نصف کاهش داد و سپس قانون ارتش حرفه‌ای را تصویب و سربازی را حذف کرد.

18- بسیاری از جوانان برای فرار از سربازی به حوزه‌های علمیه می‌روند که اثرات مخرب آن معلوم است و لازم نیست که شرح داده شود. حضور چنین افرادی در حوزه‌ها باعث تخریب فضای حوزه، تخریب وجهه عمومی حوزه در بین مردم و نهایتا واگذاری تربیت و هدایت مردم به کسانی می‌شود که از اول با عشق و علاقه پای در این راه نگذاشته‌اند. راه حل های تفتیش انگیزه نیز بی‌حاصل است. زیرا نیات درونی افراد را نمی‌توان یافت و چه بسا که باعث ممانعت از حضور افراد شایسته به واسطه ظن و گمانهای حدسی شود.

19- به بیان اهل منطق اکنون سربازی سالبه به انتفاء موضوع شده است. اساس خدمت سربازی برای تشکیل و تامین نیروی ارتشهای دایمی بود که اکنون چنین هدفی منتفی شده است. رضاشاه که می‌خواست ارتشهای قبیله‌ای را منحل کند و ارتش دائمی تشکیل دهد نیاز به نیرو داشت و لذا اقدام به تصویب قانون خدمت وظیفه عمومی کرد ولی امروزه از طریق استخدام این مهم انجام می‌شود و نیازی به اجباری بودن آن نیست.

20-  در جنگهای پیچیده امروز و آینده از یک سرباز حداکثر دوساله و بدون گذراندن دوره‌های تخصصی که آموزش آن چندین سال طول می‌کشد چه کاری بر می‌آید. در واقع پیشرفت‌های تکنولوژیک کارایی سربازان وظیفه را به نحو چشمگیری کاهش داده است. به همین دلیل است که امروزه اکثر کشورهای دنیا به سمت ارتش حرفه‌ای و حذف سربازی رفته‌اند.  برخی از کشورهایی که سربازی اجباری را حذف کرده اند عبارتند از: انگلستان, فرانسه, پرتقال, ایتالیا, کانادا, استرالیا, هلند, چک, مالزی, پاکستان, عمان, امارات متحده عربی, قطر, بحرین, ژاپن, هند, آرژانتین, بنگلادش. (منبع خبر: https://www.cia.gov/cia/publications/factbook/fields/2024.html)

21- سربازی اساسا یک مقوله غربی است که رضاشاه آن را به تقلید از اروپا و با حمایت و تحت نظر انگلیسی‌ها در ایران پیاده کرد و لذا بر اساس انگیزه‌های الهی و ملی بنا نشده است.

22- سربازی یکی از اصلی‌ترین عوامل فرار مغزها می‌باشد. برای بسیاری از جوانانی که کشور را ترک می‌کنند فرار از سربازی یکی از مؤلفه‌های اصلی است و به خصوص آن که هر روز بر شمار کشورهایی که سربازی را حذف می‌کنند افزوده می‌شود و لذا در آن کشورها نیز نیازی به سربازی رفتن ندارند. کدام نخبه علمی حاضر است در ایران بماند در حالی که باید دو سال از بهترین سالهای عمرش را به بیهودگی بگذراند.

23- اگر یک بررسی دقیق و علمی و از منظر اقتصاد صورت پذیرد این نتیجه آشکار می‌گردد که سربازی در مجموع به ضرر دولت تمام می‌شود. چون جوانی که تصور کند از او بیگاری می‌کشند با عشق و علاقه فعالیت نمی‌کند و این مساله باعث کاهش جدی بهره‌وری می‌شود. چند کارمند دارای بهره‌وری از خیل سربازانی که بی‌انگیزه هستند مفیدتر و اقتصادی‌تر‌ند.

24- متاسفانه سربازی به محلی برای تربیت افراد بی‌علاقه و بی‌انگیزه تبدیل شده است. معمولا کارمندانی که سربازی نرفته‌اند از انگیزه کاری بالاتر برخوردار بوده و راه‌های فرار از زیر کار را کمتر می‌دانند و کمتر استفاده می‌کنند. جوانان در سربازی به خوبی راههای فرار از زیر کار و یا اصطلاحا دودره بازی را یاد می‌گیرند.

25 – نکته‌ای که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است اینکه بیشترین ضرر و زیان را در سربازی خانواده‌های کم بضاعت و فقیر می‌بینند. اغنیا و پولداران با پول و پارتی سربازی را برای نور چشمی هایشان به هتل تبدیل می‌کنند که البته در این صورت هم ما شاهد هدر رفتن سرمایه‌های ملی مان هستیم اما فقرا که جوانشان سرمایه کاریشان محسوب می‌شود و بایستی از پتانسیل جوانی فرزندانشان استفاده کنند دو سال از این نعمت خداداد محروم می‌کند. به گفته شهید مدرس کاری که بر خلاف طبیعت مردم به آنها تحمیل کردیم نتیجه آن بهتر از این نمی‌شود.

نگاهی به مجموعه استدلال های فوق نشان می‌دهد که حکم سربازی مانند حکم شراب و قمار است که خداوند در مورد آنها می‌فرماید : و اثمهما اکبر من نفعهما " و ضررهای آن‌ها از نفعشان بیشتر است."

در واقع باید گفت سربازی اجباری برده‌داری مدرن است.

● راه کارها :

بی‌تردید تحقق ارتش حرفه‌ای و حذف خدمت اجباری سربازی و داوطلبانه کردن آن به بودجه و برنامه‌ریزی دقیق نیاز دارد ولی امیدوارم این مطلب توانسته باشد ضرورت حذف  سربازی را هر چند در افقی چندین ساله تبیین کرده باشد. نیاز به بودجه و برنامه داشتن دلیل متقنی نیست که بتواند ما را از نتایج زیانبار سربازی غافل سازد.

با توجه به نکته فوق سربازی از دو وجه "مدت سربازی" و "کمک هزینه" نیاز به اصلاح دارد که برای جلوگیری از فشار به دولت این دو به صورت مرحله‌ای صورت می پذیرد. 

وجه اول: مدت سربازی

مرحله اول: کاهش سریع مدت خدمت سربازی با توجه به این که اکنون تعداد جوانان آماده به خدمت  بیشتر از تعداد مورد نیاز است و افزایش در کمک هزینه پرداختی به سربازان دارای فرزند به نحوی که کفاف نسبی زندگی را نماید وافزایش برای دیگر سربازان درحد مقدورات بودجه.

مرحله دوم: تصویب قانون ممنوعیت به کار گیری سربازان در شهرک های مسکونی و مراکز تفریحی سپاه و ارتش و اجرای عملی و جدی آن و سپس کاهش متناسب با آن در مدت سربازی.

مرحله سوم: حذف سربازی برای طیف وسیع‌تری از نخبگان که شامل تحصیلات عالیه و تعداد بیشتری از نخبگان کنکور و جشنواره‌های مهم مانند خوارزمی و نیز برای سربازان متاهل که سربازی مانع عمده ای در مسیر زندگی آنهاست.

مرحله چهارم: استخراج موارد قابل حذف و مشاغلی که نیاز به سرباز ندارند ولی به آنها سرباز تعلق می گیرد و کاهش متناسب با آن در مدت سربازی.

مرحله پنجم: استفاده از تکنولوژی‌ به جای سرباز در مواردی که امکان دارد و حذف متناسب با آن در خدمت سربازی. به عنوان مثال حذف تعداد بی‌شمار تلفنچی‌ها در سازمان‌ها و شهرک‌های نظامی و استفاده از منشی کامپیوتری.

مرحله ششم: حذف خدمت سربازی و تصویب قانون ارتش حرفه‌ای و آموزش‌های نظامی دو ماهه به جوانان که می‌تواند در یکی از تابستانهای دوران دبیرستان برگزار شود تا پس از اخذ دیپلم جوانان آزاد و آسوده باشند.

وجه دوم: کمک هزینه

 اکنون یک سرباز وظیفه ماهیانه مبلغ 6000 تومان (علی: البته این مبلغ اکنون تا 20000 تومان افزایش یافته که باز هم با وجود محاسبه نرخ تورم همچنان مبلغی شرم انگیز است.) کمکی از دولت دریافت می‌کند که با آن حتی نمی‌تواند به شهر محل اقامت بازگرد و گفتن مبلغ آن شرم آور است؛ در حالی که وقتی دولت جوانان را مجبور می‌سازد دو سال از عمر خود را صرف سربازی کنند خود آن جوان و خانواده او را از یک نیروی کار به مدت دوسال محروم می‌سازد؛ لذا بایستی تدابیری نیز اتخاذ کند که دیگر این جوانان سربار خانواده خود نباشند و برای تامین حداقل‌های زندگی دستشان توی جیب پدر نباشد.

با توجه به این نکته و همزمان با مراحل بالا لازم است که مراحل زیر نیز طی شوند:

مرحله اول: افزایش حقوق سربازان متاهل دارای فرزند به حدی که بتوانند بخشی از هزینه های مسکن و اولاد را تامین کنند.

مرحله دوم: افزایش حقوق سربازان متاهل در حدی که سربازی مانعی برای زندگی مشترک نگردد.

مرحله سوم: افزایش حقوق سربازان تحصیل کرده در حدی که ثمره تحصیل خود را احساس کنند.

مرحله چهارم: افزایش حقوق سربازان وظیفه در حدی که برای تامین نیازهای خود محتاج خانواده و پدر نباشند.

مرحله پنجم: افزایش حقوق برای تمام سربازان در حد منصفانه‌ای که نه تنها مانع ازدواج نگشته بلکه مشوق آن نیز باشد.

مرحله ششم: تحقق ارتش حرفه ای و داوطلبانه شدن سربازی، چرا که یقینا در صورت پرداخت حقوق منصفانه با استقبال جوانان روبرو می‌شود و نیروهای مسلح نیز آنان را درست و منطقی و صرفا درحد نیاز به کار می‌گیرد.

ذکر این نکته لازم است که طرح های متعدد گفته شده از سوی برخی صاحب نظران و مسوولان برای اصلاح خدمت سربازی کارا نبوده و چیزی جز وصله و پینه کردن‌های مقطعی و بی حاصل نیست. راه حل اصلی حذف خدمت اجباری - به عبارت بهتر و حقیقی‌تر- بیگاری سربازی است. در ضمن هیچ راهکاری بدتر از فروش سربازی نیست. اگر سرباز زیاد است بهتر است که دوره سربازی کوتاه شود نه اینکه دردی دیگر بر دردهای فقرای جامعه افزوده شود و شاهد تبعیضی دیگر باشند.

مجددا تاکید می‌شود که اگر گفته شود ارتش حرفه‌ای هزینه‌های زیاد دارد. این مساله دلیل نمی‌شود که وضعیت سربازی تداوم یابد بلکه مدت زمان لازم برای حذف سربازی اجباری را طولانی‌تر می‌سازد که در طول این زمان باید با کاهش خدمت سربازی و افزایش تدریجی حقوق سربازان به سوی این هدف حرکت کرد.

منبع:    http://www.alijahanian.blogfa.com/post-30.aspx