موزه لوور شهر پاریس برای سالیان سال یکی از مراکزی بود که بخشی از غرور فرانسویها را تامین میکرد. حتی وقتی نبض هنر از کشور موسیوها خارج شد و به کشور مسترها رفت باز هم موزه لوور جایگاه خود را حفظ کرد و بیرقیب ماند. با این حال چند وقتی است که همین موزه مایه دردسر فرانسویها شده است. البته دردسر که نمیشود گفت چون در این دوره و زمان بعید است کسی از پول زیاد بدش بیاید. همان طور که فهمیدید یک سر ماجرا در فرانسه و شهر پاریس میگذرد، اما سر دیگر آن همین بیخ گوش خودمان است. باز هم این اماراتیها هستند که در اثر سردرگمی برای مصرف درآمدهای نفتی خود به جان فرانسویها افتادند و پایشان را در یک کفش کردند که ما هم حتما باید شعبهای از موزه لوور را در کشور خودمان داشته باشیم.
همه راهها به امارات ختم میشود
قرنها از زمانی که دیگر همه راهها به رم ختم نمیشود گذشته است و در واقع این روزها دیگر هیچ راهی به رم ختم نمیشود و وقت آن رسیده که این ضربالمثل قدیمی را منسوخ اعلام کنیم و جایگزین تازهای برای آن پیشنهاد دهیم. مثلا ما که در این سر جهان زندگی میکنیم میتوانیم بگوییم همه راهها به امارات ختم میشود. البته خواهش میکنم به کسی برنخورد و خیال همه راحت باشد که همچنان هنر نزد ایرانیان است و [کاملا] بس. اما مثل این که در نزدیکی ما هم خبرهایی است. تا چند سال پیش همه ایرانیها برای خرید اجناس خارجی سوار هواپیما میشدند و بعد از فرود آمدن در دبی به جان نمایندگی فروشگاههای خارجی میافتادند. البته هنوز هم این عادت به قوت خود باقی است و جمع کثیری از ایرانیها هر سال برای نشان دادن هنر و فرهنگمان، اجبارا به این جزیره خلیج فارس میروند و بعد از یک برنامه فشرده 3 یا 4 روزه، خسته و کوفته به مام میهن بازمیگردند.
از وقتی حراجی ساتبی که یکی از مشهورترین حراجیهای آثار هنری دنیا به شمار میرود، شعبهای در امارات متحده عربی تاسیس کرد پای عدهای دیگر از ایرانیها نیز به این کشور باز شد. نقاشان و مجسمهسازان ایرانی که در این حراجی برای اولین بار با فروش آثار خود با قیمتهای بینالمللی مواجه شدند و توانستند با جیبهای پر از دلار به خانه برگردند حالا دیگر به این سادگیها از این سرزمین بیآب و علف دل نمیکنند. البته غیر از این حراجها، بسیاری از هنرمندان ایرانی در این کشور نمایشگاههایی از آثار خود برپا کردند و توانستند فروشهای موفقیتآمیزی داشته باشند. خب حالا شما بگویید راههای ایران به کجا ختم میشود؟
لوور کوچ میکند
حالا ببینیم قیمت غرور فرانسویها چقدر است؟ موزه لوور فرانسه بعد از چک و چانههای فراوان و مقابله با اعتراضهای گروهی از هنرمندان و کارشناسان هنری بالاخره موافقت کرد در ازای دریافت 400 میلیون یورو، بخشی از آثار خود را در طول 30 سال آینده برای نمایش در موزه لوور شعبه ابوظبی به این موزه قرض دهد. البته این 400 میلیون یورور غیر از پولی است که فرانسویها برای قرض دادن نام لوور به این موزه دریافت میکنند. اگر بخواهیم قیمت نام لوور را هم حساب کنیم در طول 30 سال آینده فرانسویها نزدیک به یک میلیارد دلار از اماراتیها دریافت میکنند.
خب حالا با خیال راحت باید 4 سال صبر کرد تا این موزه تکمیل شود. زمان پایان ساخت موزه، سال 2012 اعلام شده. البته فکر نکنید اماراتیها اول مذاکره با فرانسویها را به سرانجام رساندند و بعد دست به کار ساختن موزه شدند. پروژهای که در ابوظبی از چند سال پیش و در جزیرهای به نام سعادت آغاز شده شامل چند بخش مختلف است. اماراتیها قصد دارند علاوه بر لوور جدید، 4 موزه دیگر را هم در پروژه مولتی میلیارد دلاری توسعه گردشگری این جزیره بگنجانند. طراحی ساختمان این موزه بر عهده معماری فرانسوی بود که آن را به شکل یک نعلبکی برعکس طراحی کرده است. این موزه اولین شعبه لوور در خارج از این کشور محسوب میشود و به این ترتیب موزهای که فرانسویها به آن خیلی افتخار میکردند از انحصار آنها خارج شد. البته پیش از خروج موزه لوور از فرانسه، چیز دیگری که از جمله افتخارات این کشور بود نیز از آن خارج و عازم صحرا شد. در حال حاضر شعبهای از دانشگاه سوربن پاریس نیز فعالیت خود را در ابوظبی آغاز و افتخار در اختیار داشتن تنها شعبه خارج از فرانسه این دانشگاه 750 ساله را نصیب اماراتیها کرده است.
تجارت موزه
خیلیها معتقدند که سر درآوردن موزه لوور از دل صحرای جنوب خلیج فارس به این سادگی میسر نشده و دلایل آن را باید در دیگر روابط موجود بین دو کشور فرانسه و امارات متحده عربی دید: امارات در طول یک دهه گذشته تسلیحاتی به ارزش 4/10 میلیارد دلار خریداری کرده و 40 هواپیمای ایرباس 380 جدید به فرانسه سفارش داده است. در هر حال موزهای در ابوظبی در حال ساخت است که با سقف معلق عظیم نعلبکی شکل خود 260 هزار متر مربع مساحت دارد. هزینه تکمیل ساختمان این موضوع حدود 108 میلیون دلار تخمین زده میشود. اما کل ماجرای این خرید و فروش به همان رقمی که در اخبار عنوان شده، محدود نمیشود. یکی از امیران ثروتمند امارات 5/32 میلیون دلار به موزه لوور پرداخته تا این موزه بخش جدیدی را تحت عنوان هنر اسلامی افتتاح کند و در آن آثاری از دورههای مختلف هنر اسلامی را به نمایش بگذارد که در حال حاضر به دلیل کمبود فضا در انبار موزه نگهداری میشود. لوور 10 هزار اثر تاریخی و هنری دوران اسلامی را در اختیار دارد.
به غیر از نام موزه لوور که به این موزه عربی اطلاق خواهد شد موزه لوور متعهد شده در طول 10 سال در مجموع بین 200 تا 300 اثر را به ابوظبی قرض دهد تا در نمایشگاههای دورهای موزه آنها به نمایش دربیاید. همچنین به مدت 15 سال در هر سال 4 نمایشگاه فصلی برای این موزه تدارک خواهد دید. البته لوور تنها موزهای نیست که دست به این اقدام زده. موزه گوگنهایم نیز نام خود را به یکی دیگر از موزههای در حال ساخت در این شیخنشین خواهد داد، اما به نظر میرسد فرانسویها از خارج شدن معروفترین موزهشان از کشور بسیار ناراحت هستند. نگرانی آنها از این است که لوور هم به یک مارک تجاری تبدیل شود و آن را در تجارت بینالملل خرید و فروش کنند. به همین دلیل از زمان آغاز گفتگوها برای امضای این قرار داد گروهی نیز در جبهه مقابل دست به کار شدند و توانستند طوماری با امضا 4 هزار و 700 نفر از موزهداران، کارشناسان هنری و باستانشناسان سرشناس فرانسوی جمعآوری کنند. آنها معتقدند موزهها برای خرید و فروش نیستند اما به نظر میرسد تجارت جهانی ثابت کرد که موزهها هم خریدنی هستند
جام جم۷/۱۲