جنگ پنهانى جاسوسان اقتصادى

 

مترجم: اسد شکورپور

پس ازاتمام جنگ سرد میان قدرتهاى بزرگ و یکه تازى آمریکا در جهان، دستیابى به اطلاعات نقش مهم و سرنوشت سازى را در اتخاذ تصمیمات هدفمند در راستاى کسب بازارهاى جدید ایفا مى کرد.
در جنگى که دولتها و شرکت ها براى دستیابى به اطلاعات حیاتى رقبا، همه چیز را مباح دانستند بدین ترتیب جنگ در جهان شکل جدیدى به خود گرفت که به جنگ اقتصاد در بازارهاى جهانى موسوم است.
براى این که قدرت هاى بزرگ سهم خود را در بازارهاى جهانى حفظ کنند به جنگ جدیدى روى آوردند که اسلحه و بمب در آن نقشى ندارد و لشکریان آنها دستگاههاى مخابراتى مختلفى هستند که سعى مى کنند تا اسرار صنعتى و تجارى دولت هاى دیگر را سرقت کنند و به اطلاعات اقتصادى مهم دست یافته و آنها را در اختیار رؤساى شرکت هاى تجارى مهم قراردهند تا این که آنها بتوانند در حین اتخاذ تصمیم هاى مهم و انجام مذاکرات، براحتى عمل کنند و در رقابت هاى جهانى پیروز شوند. آژانس اطلاعاتى آلمان به فعالیت آژانس هاى اطلاعاتى مختلف در زمینه جاسوسى اقتصادى اشاره کرده و تمام کشورها را به کشمکش و درگیرى براى جمع آورى اطلاعات علمى و تکنولوژیکى متهم مى کند و مى افزاید: صدها مزدور روسى، چک ، اسلواکى، چینى، اسرائیلى، آمریکایى و سایر کشورهاى غربى چه در کشورهاى پیشرفته و چه در کشورهاى درحال توسعه حضور دارند تا این که در تمامى زمینه هاى اقتصادى ازجمله تجارت و کشاورزى اطلاعاتى جمع آورى کنند. بدین ترتیب که بتوانند بازارهاى قدیمى خود را حفظ کنند و بازارهاى جدیدى نیز به دست آورند.
از سوى دیگر در گزارش سالانه امنیت ملى سال ۱۹۹۳ کانادا نیز آمده است اسرار علمى و پژوهش هایى که کانادا براى جمع آورى آنها سالها تلاش کرده و میلیونها دلار هزینه کرده بود سرقت شده و به کارخانه ها و شرکت هاى خارج از کانادا منتقل شده است.
در این گزارش تصریح شده جاسوس هاى اقتصادى جنگ پنهانى را آغاز کرده اند که این مسأله شرکت هاى کانادایى را تهدید مى کند. در همین زمینه گزارش هاى مرکز ضدجاسوسى فرانسه مى گوید: آمریکایى ها جاسوسى اقتصادى را به عنوان هدف اول خویش انتخاب کرده اند و تعداد جاسوس هاى آمریکایى که در فرانسه فعالیت مى کنند از ۸۰ تن بیشترند که این مسأله نگرانى محافل رسمى فرانسه را برانگیخته است. امرى که حتى باعث شد تا فرانسه ۵ تن از کارمندان سفارت آمریکا را اخراج کند. ژاپن نیز براى جاسوسى هاى صنعتى، تکنولوژیکى و اقتصادى اهمیت زیادى قائل است و چین هم در اروپا و آمریکا جاسوس هاى اقتصادى زیادى مستقر کرده است.
باوجود آن که شرکت هاى جهان در اثر جاسوسى سودهاى زیادى را به دست مى آورند ولى به بسیارى از شرکت هاى دیگر نیز خسارتهایى وارد مى شود و یک عامل منفى در توسعه اقتصادى به شمار مى رود. تعدادى از کارشناسان آلمانى تأکید مى کنند جاسوسى هاى اقتصادى و صنعتى ضد شرکت هاى آلمانى سالانه حدود ۵۰ هزار فرصت شغلى در این کشور را به هدر مى دهند.
خبرگزارى آلمان به نقل از یکى از کارشناسان امنیتى آلمان اعلام کرد بسیارى از شرکت هاى آلمانى در مقابله و رویارویى با عملیات جاسوسى شرکت هاى خارجى درخصوص طرحها و تصمیمات خویش عاجزند و در رویارویى با دزدان کامپیوترى نیز ضعف دارند.
این کارشناس مى افزاید: عدم توانایى شرکت آلمانى در مقابله با عملیات جاسوسى به این معناست که شرکت هاى این کشور قدرت رقابت خویش با سایر شرکت ها را ازدست مى دهند و فرصت کارى داخل کشور به هدر مى رود. طبق برآوردها حجم خسارت ناشى از عملیات جاسوسى در آلمان سالانه حدود ۱۰ تا ۵۰ میلیارد یورو است.
حجم خسارت ناشى از جاسوسى آمریکا در سال ،۱۹۹۷ حدود ۳۰۰ میلیارددلار اعلام شد. باوجود آن که در آمریکا قانونى مبنى بر قانون مبارزه با جاسوسى اقتصادى وجوددارد ولى بسیارى از شرکت هاى کشورهاى دیگر شرکت هاى آمریکایى را هدف قرارداده اند تا این که از طریق جاسوس ها به اطلاعاتى درباره شان دست یابند. البته این مسأله عجیبى نیست زیرا آمریکا سالانه حدود ۱۰۸ میلیارد دلار براى پژوهش صرف مى کند که حدود یک چهارم مخارج جهان در این زمینه است.
مشکل و پیچیدگى این مسأله زمانى مشخص مى شود که ملاحظه مى کنیم بیش از ۱۱۰۰ حادثه جاسوسى اقتصادى دراین کشور ثبت شده و ۵۵۰ مورد نیز گزارش شده که کاملاً تأیید شده نیست. مهمترین کشورهایى که قصد دارند تا به اسرار اقتصادى آمریکا پى ببرند عبارتند از: فرانسه، آلمان، اسرائیل، چین، ژاپن، روسیه و کره جنوبى و مجموعاً ۲۳ دولت براى دسترسى به اطلاعات آمریکا بیش از دیگران مصرند.
باوجود آن که قانون جاسوسى اقتصادى آمریکا مجازات هاى شدیدى را براى عاملان این گونه اقدام ها درنظر گرفته که ازجمله جرائم ۱۰ هزاردلارى و زندان به مدت ۱۵ سال، اما کماکان مسائل جاسوسى روزبه روز در حال افزایش است.
امرى که شگفتى و تعجب کارشناسان و ناظران را برانگیخته این است که شرکت هاى متخصصى دراین زمینه فعالیت مى کنند و با دریافت پول از شرکت هاى صنعتى، خدماتى و دولتى برایشان اطلاعات جمع آورى مى کنند.
شرکت هاى جاسوسى همیشه مزدورانى براى انجام فعالیت دراختیار دارند همچنین آنها حسابداران و تحلیلگران اقتصادى باتجربه را استخدام مى کنند. مسأله شگفت انگیزتر آن است که این شرکت ها فعالیت خویش را فعالیتى غیرقانونى و عامل خجالت و شرمندگى به حساب نمى آورند، بلکه آنها دست زدن به این گونه اقدام را وظیفه اى ملى، خدمت به عموم و دفاع از منافع ملى اقتصادى مى دانند.
از مهمترین تشکل هایى که در زمینه جاسوسى اقتصادى فعالیت مى کند یک تشکل اطلاعاتى در آمریکاست که در سال ۱۹۸۲ تأسیس شده است. پس از گذشت سالهاى زیاد از تأسیس این تشکل اکثر اعضاى آن در زمینه هاى پژوهش درباره بازار و اطلاعات میدانى تخصص پیدا کردند و پس از آن که واقعیت جاسوسى شرکت اوراکل درباره شرکت مایکروسافت افشاشد اعضاى این تشکل و سایر شرکت ها و مؤسسه هاى مشابه نگران شدند زیرا مردم به آنها با دید جاسوس نگاه مى کردند. امرى که باعث شد تا برخى از شرکت هاى فعال در زمینه جاسوسى و ازجمله تشکل مذکور با صدور بیانیه هایى تهمت اقدام به فعالیت جاسوسى را رد کنند و حتى پیمانى را نیز با مزدوران خویش که به حدود ۷ هزارنفر مى رسید امضا کردند. در این توافقنامه افراد فعال ملزم شدند تا به قوانین پایبند باشند و به اطلاعاتى که سرى نامیده مى شود احترام بگذارند.
اما برخى از کارشناسان معتقدند که صدور این گونه بیانیه ها و میثاق نامه ها باعث نمى شود که شکاکیت نسبت به آنها از میان برود.
جاسوسى اقتصادى به دو شیوه انجام مى شود: مستقیم و غیرمستقیم. معمولاً شرکت هاى بزرگ و دولتهاى پیشرفته از جاسوسى مستقیم استفاده و سعى مى کنند تا بر رقباى خویش پیروز شوند و جایگاه والاى خویش را حفظ کنند. همچنین کشورهایى که قصد دارند تا به پیشرفت هاى جدیدى برسند براى پیوستن به کشورهاى پیشرفته و واردشدن به باشگاه بزرگان اقتصاد از جاسوسى اقتصادى استفاده مى کنند.
در هر دو مورد افرادى از طریق فریب مادى یا معنوى و یا نادیده گرفتن ارزشها به خدمت گرفته مى شود. نکته قابل توجه این است که تباه کردن ارزشها و اصول از شیوه هاى تخریب کننده و خطرناک تر محسوب مى شود زیرا باعث گسترش فساد اقتصادى درمیان سران و فساد اجتماعى مى شود و به خاطر این که شخص سعى دارد تا به هر طریق ممکن و با هر وسیله به اهداف شخصى خویش برسد تأثیراتش در اقتصاد، جامعه و سایر جنبه ها مشخص مى شود و نیروهاى شایسته را ناگزیر به انزوا، مهاجرت و ناکامى مى کند. اما شیوه هاى غیرمستقیم در جاسوسى اقتصادى نیز خطرناکند. این شیوه ها از طریق فعالیت هاى علنى و طرح هاى مشترک توسط شرکت ها، دولت ها و مؤسسه هاى مدنى و نظامى انجام مى شود. در این روش جاسوس هاى اقتصادى در تمامى اماکن حضور مى یابند.
وسایل و امکانات جاسوسى متعدد و متنوع اند که ازجمله مى توان به موارد زیر اشاره کرد: کارگذارى دستگاه هاى شنود در دفاتر شرکت ها، شنود مکالمات تلفنى و ثبت نامه هاى فکس شده، ایجاد اختلال در شبکه هاى کامپیوترى، سرقت اطلاعات، نقشه ها و سندها چه به طور عادى و چه با استفاده از سى دى هاى کامپیوترى، استفاده از شیوه هایى براى سوءاستفاده از رؤسا و مدیران شرکت ها، استفاده از مردان و زنان جذاب در راستاى صید برخى از کارمندانى که اسرار تجارى دراختیار دارند، استفاده از کارکنان سابق شرکت هاى رقیب که اطلاعات ارزشمندى از شرکت قبلى دارند، پرداختن رشوه به برخى از کارمندان براى کسب اطلاعات از آنها، گماردن مزدور در شرکت ها با هدف لطمه زدن به سازمانهاى اطلاعاتى و شنود مکالمات با هدف دستیابى به بحث هاى سرى و محرمانه، شنود مکالمات تلفن همراه سرمایه داران و صاحبان شرکت ها در حین پرواز با هواپیما و از طریق بازرسى ساک ها و دستگاه هاى کامپیوترى همراه درحین اسکان در هتل، کسب اطلاعات از طریق ارسال نامه هاى پستى عادى یا -mail Eو انجام مکالمه هاى تلفنى با استفاده از اسامى مستعار، بازدید از سایت شرکت ها و تحلیل و بررسى اطلاعات درج شده در آنها، دستیابى به نشریات منتشرشده شرکت ها و تحلیل اطلاعات خاص آنها درباره تولید و بازاریابى. نکته اى که لازم است موردتأکید قرارگیرد این است که جاسوسى اقتصادى در فعالیت هاى خویش هیچ تفاوتى میان دولت دوست، هم پیمان، دشمن، کشور پیشرفته یا عقب مانده قائل نمى شود و کسب اطلاعات فقط به دستگاه هاى مخابراتى و اطلاعاتى محدود نمى شود، بلکه شرکت هاى بزرگ و مراکز پژوهشى جاسوسى به اقتصاددانان و مزدوران عادى نیز براى کسب اطلاعات از شرکت ها و مراکز رقیب تکیه مى کنند، چه شرکت هاى رقیب داخلى باشند یا خارجى.
عملیات جاسوسى و جمع آورى اطلاعات تمام فعالیت هاى حیاتى ازقبیل فعالیت هاى اقتصادى، خدماتى، غذایى، کشاورزى، علمى، اجتماعى، انرژى، محیط زیست، ارتباطات، بانک ها و سایر فعالیت هاى تأثیرگذار در اقتصاد را شامل مى شود.