کپی رایت

 

 هیات دولت ، سرانجام در اسفند ماه 1382 ، ” آیین نامه حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم افزار “ را تصویب و برای اجرا ابلاغ کرد.
با تدوین آیین نامه حمایت از حقوق پدید آورندگان نرم افزار تکلیف تمام طرف های درگیر در تولید و ایجاد یک نرم افزار ، اعم از پدید آورنده ، مالک ، پبت کننده ، مشخص و حقوق مادی و معنوی آنها معین خواهد شد.

ثبت نرم افزار ها از سوی شورای عالی انفورماتیک و وزارت ارشاد بر اساس این آیین نامه اجرا می شود و نرم افزار ها با ثبت شدن وارد پروسه کار خواهند شد. گفتنی است بر اساس بندی از این آیین نامه ، صاحبان حقوق مادی و معنوی نرم افزار تا 30 سال از آن بهرهمند خواهند شد.

 تا کنون اقدام موثری در این زمینه انجام نشده است اما امیدواریم هر چه زودتر راهکارهایی عملی ومفید برای کاستن از اثرات نامطلوب" عدم رعایت کپی رایت " و کمک به کسانی که پیشرفت علم و هنر  را پاس می دارند انجام شود . به امید روزی که  چنین پدیده های آزار دهنده و مخربی از جامعه ی ایرانی رخت بربندد .

بدیهیات 1 : دزدی عبارت است از تصاحب دارایی افراد بدون رضایت آنها که در همه ی جوامع و فرهنگ ها  کاری  مذموم و نکوهش شده است . دارایی یک مهندس نرم افزار یا هنرمند یا ... آثار آنهاست که پس از سالها کوشش و تلاش به آن رسیده  و هزینه ی آن  عمر و انرژی ای بوده که صرف کرده اند و غیر قابل برگشت می باشد . و اساسا بقای حرفه آنها ارتباط مستقیم با آثار آنها دارد . پس چگونه است که بسیاری در کمال نا آگاهی و با آسودگی خاطر این آثار را می دزدند و ساده انگارانه دم از دوست داشتن هنر،پیشرفت و ...می زنند ؟!!!   

 

بدیهیات 2 : روال طبیعی در قانونگذاری این است که: ابتدا نیاز به ضوابط و نظارت قانونی در جامعه پیش می آید ، سپس قانونگذار برای رفع این نیاز و دفاع از حقوق شهروندان به وضع قانون می پردازد و حکومت وظیفه ی اجرای قانون را بر عهده می گیرد .

 

بدیهیات 3 : متاسفانه در جامعه ما روی این مسئله کمتر کار شده و عموم شهروندان اساسا  چنین نیاز بدیهی ( پاسداشتن حقوق مهندسان ونویسندگان و هنرمندان و... ) را حس نمی کنند .

بدیهیات 4 : در هر صنعت و صنفی سلامت چرخه ی تجاری دلیل بقا و استقرار آن صنف است . حال زیستن و بقای هر صنعتی به این چرخه ارتباط مستقیم دارد و در غیر این صورت،رشدو اساسا بقای آن به خطر می افتد ، چرا که قاعدتا یک تولید کننده در حرفه ای به جز رشته ی خود تخصص و امکان فعالیت مطلوب را ندارد . طبق قوانین عرف امتیازهر محصولی به شرکتهای تولیدکننده و پخش کننده ی آن واگذار می شود و قاعدتا هر کس که تمایل به استفاده از آنها را دارد باید هزینه ی آن را بپردازد  که البته با توجه به هزینه های معمول زندگی امروز رقم ناچیزی به شمار می آید ، و همین چرخه ی ساده یعنی کپی رایت باعث برگشت سرمایه از سویی و تشویق و ادامه ی فعالیت تولید کنندگان از سویی دیگر می گردد . هنگامی که بسیاری به خود حق می دهند تا بدون پرداخت هزینه ای این آثار راکپی کنند ،  چگونه این چرخه به فعالیت خود ادامه خواهد داد ؟!

 

بدیهیات 5 :  انسان د ر سنین خردسالی یاد می گیرد که برای داشتن هر کالایی باید هزینه ی ان را بپردازد ، پس چگونه است که بسیاری نمی خواهند(مثلا) برای استفاده از خدمات نرم افزاری یا داشتن آلبوم خواننده ی مورد علاقه ی خود هزینه بپردازند ! پاسداشت کپی رایت با ید در وجود افراد جامعه نهادینه شود.  

 

بدیهیات 6:کپی رایت مبحثی پذیرفته شده در جهان است . بنابرین عدم رعایت آن علاوه بر زیان ها در داخل کشور موجب محدودیت ها و تحریم هایی از جانب سایر کشور ها خواهد شد(و میشود)

نمونه 1 : از قرار معلوم بعضی اعتراضها قرار نیست نتیجه ای در بر داشته باشند .چه فرقی میان خلافکاری که محصولی را کپی کرده و کسی که سرمایه شرکت را به سرقت برده وجود دارد؟  برخوردها با ید جدی تر و منطقی تر باشد.

نمونه 2 : فروش سی دی به قیمت 300 الی 500 تومان در دستفروشی ها و البته مغازه های سطح شهر تهران و شهرستانها به موضوعی عادی بدل شده است . محتویات این سی دی ها به غیز از نرم افزارهای کپی شده خارجی و داخلی به فیلم هاو آهنگهای هنر مندان داخل کشور اختصاص دارد برای نمونه با پرداخت 500 تومان ، سی دی  mp3  شامل 10 تا 15 آلبوم را می خرید و محض رضای خدا حتی یک ریال هم به جیب تهیه کنندگان اثر نمی رود. البته این کار غیر قانونی است ولی ....

نمونه 3 : مردم  نیز با کمک تکنولوژی و بدون پرداخت هزینه ای اقدام بهدانلود وکپی محصولات  مورد علاقه ی خود می کنند که این علاقه از دوستی خاله خرسه بدتر است  و غیر انسانی تر(و غیر اسلامی تر) ! به راستی آیا اینان در زندگی روزمره به خود اجازه می دهند تا  دزدکی وارد خانه ای شوند و تلویزیون یا اشیاء قیمتی صاحب خانه را به عنوان  علاقه بردارند وببرند ؟!

نمونه 4 :

 به عنوان مثال هزینه تولید آلبوم موسیقی که در خارج از کشور معمولا 50 تا 150 هزار دلار و در داخل 10 تا 30 میلیون تومان می باشد ، آیا در صورت عدم برگشت سرمایه ( به غیر از سود ِ آلبوم! ) آیا هنرمند توانی برای ادامه ی کار خواهد داشت ؟ 

راهکار 1 : ارزش این محصولات در بین کاربران نا چیز جلوه می کند و پیش از هر کاری باید فرهنگ سازی انجام شود و بستر مناسب برای فعالیت تولید کنندگان و انگیزه لازم برای آنها فراهم شود. تا جامعه را برای پذیرش این مسئله آماده نکنیم هر گونه فعالیت دیگری کم اثر خواهد بود.

راهکار 2 : متاسفانه زشتی پدیده ی کپی برداری در میان بسیاری از کاربران کم رنگ شده و بعضا از میان رفته ، جا دارد که  در درجه اول با هشدار دادن  به تمام کسانی که بدون اجازه ی تولید کنندگان دست به این کار می زنند  داده و خواسته شود که دست از این کار بردارند و در درجه بعد برخورد شدید تری شود . 

راهکار 3 : با امضای توماری از مدیران وب سایت ها و وبلاگهای میزبان ( پرشین بلاگ ، بلاگفا ، بلاگ اسکای و  . . . )    خواسته شود تا هنگام عضو گیری از اعضاء بخواهند که از : گذاردن لینک دانلود ، بدون اجازه ی صاحبان اثر  خودداری شود و در صورت عدم رعایت وب سایت یا وبلاگ مسدود خواهد شد .

راهکار 5 : به کمک کسانی که با نرم افزار و تدابیر امنیتی ویژه می توا نند جلوی چنین سرقتهایی را بگیرند به صورت عملی با این موضوع مبارزه شود .

 

خاتمه : شایان یاد آوری است  ، تجربه ی کشورهای  دارای قوانین مدون و پیشرفته ی حقوقی نشان داده که با توجه به پیشرفت روز افزون تکنولوژی ، هیچ گاه این دزدی ها به صفر نخواهد رسید . ولی حداقل امیدواریم که از این وضع آشفته بازار و هرج و مرجی  که در جامعه ی ایرانی حاکم است رهایی بیابیم.