برای پیدا کردن علل یک مشکل به ویژه مشکلات انسانی و اجتماعی تنها نمی توان به یک علت بسنده کرد زیرا پدیده های اجتماعی همانند یک زنجیره با یکدیگر پیوند دارند و در به وجود آمدن یک مشکل دخیل هستند. بنابراین برای یافتن علل آفت تحصیلی، باید مسائل گوناگونی را همچون هوش، انگیزه، هدف، روش مطالعه، اضطراب امتحان، توجه و تمرکز، برنامه ریزی، عوامل جسمانی و روانشناختی، روابط معلم و دانش آموز، مهارت معلمان، شرایط آموزشی، کتاب های درسی، تسهیلات مدرسه، شرایط عاطفی و امنیتی خانواده، شرایط اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی خانواده، رابطه اولیا و مربیان و... مورد توجه قرار داد. تمامی این عوامل را می توان به سه دسته کلی فردی، آموزشگاهی و اجتماعی و نیز خانوادگی تقسیم کرد. قبل از شرح نقش هر یک از این عوامل و دسته ها باید تاکید کرد آنها را فقط به صورت ذهنی و فرضی و روی کاغذ می توان از یکدیگر مجزا کرد.

در واقعیت گاهی چنان این عوامل درهم تنیده اند و کنش متقابل دارند که تعیین نقش و سهم هر کدام به دشواری امکان پذیر است.

زمانی می توان از افت تحصیلی صحبت کرد که فاصله قابل توجهی بین توان و استعداد بالقوه و توان بالفعل فرد در فعالیت های درسی و پیشرفت تحصیلی مشهود باشد. گرچه این تعریف می تواند همه کسانی را که به دنبال شکست های پی در پی تحصیلی از تحصیل عقب مانده اند را دربر گیرد. اما مفهوم افت تحصیلی صرفاً در مردودی و شرکت در امتحانات مجدد (تجدیدی) خلاصه نمی شود و می تواند شامل هر دانش آموز و دانشجویی شود که آموخته های آموزشگاهی او کمتر از توان بالقوه او و حد انتظار از اوست. براساس این تعریف دانش آموزان تیزهوش نیز ممکن است دچار افت تحصیلی و کم آموزی باشند.برای پیدا کردن علل یک مشکل به ویژه مشکلات انسانی و اجتماعی تنها نمی توان به یک علت بسنده کرد زیرا پدیده های اجتماعی همانند یک زنجیره با یکدیگر پیوند دارند و در به وجود آمدن یک مشکل دخیل هستند.

بنابراین برای یافتن علل افت تحصیلی باید مسائل گوناگونی را همچون هوش، انگیزه، هدف، روش مطالعه، اضطراب امتحان، توجه و تمرکز، برنامه ریزی، عوامل جسمانی و روانشناختی، روابط معلم و دانش آموز، مهارت معلمان، شرایط آموزشی، کتاب های درسی، تسهیلات مدرسه، شرایط عاطفی و امنیتی خانواده، شرایط اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی خانواده، رابطه اولیا و مربیان و... مورد توجه قرار داد. تمامی این عوامل را می توان به سه دسته کلی فردی، آموزشگاهی و اجتماعی و نیز خانوادگی تقسیم کرد. قبل از شرح نقش هر یک از این عوامل و دسته ها باید تاکید کرد آنها را فقط به صورت ذهنی و فرضی روی کاغذ می توان از یکدیگر مجزا کرد.

بدون تردید هیچ نظام آموزشی نمی تواند صددرصد به اهداف آموزشی خود برسد ولی موفق بودن هر نظام آموزشی نزدیک تر شدن هر چه بیشتر به اهداف تعیین شده بستگی دارد. برای نزدیک تر شدن به اهداف نظام آموزشی حتماً باید عوامل موثر بر افت تحصیلی را شناخت و اثرهای آن را کاهش داد.

از مهم ترین آفت های نظام های آموزشی جهانی و من جمله کشور ما افت تحصیلی است که همه ساله به صورت های گوناگون تعداد بسیاری از استعدادهای بالقوه انسانی و منابع اقتصادی جامعه را هدر داده و نابسامانی های فردی و اجتماعی را برجای می گذارد، هر چند پاره یی از موارد افت تحصیلی در بعضی از رشته های خاص بیشتر مشاهده می شود ولی می توان علل آن را تقریباً یکسان دانست، از جمله افت بر اثر قصور در اعمال و روش های مناسب آموزشی و پرورشی توسط نظام آموزش و پرورش، معلمان، خانواده و...

بررسی عوامل موثر بر پیشرفت و ترقی جوامع پیشرفته نشان می دهد همه این کشورها از آموزش و پرورش توانمند و کارآمد برخوردار بوده اند. این نهاد از یک سو با کودکان و نوجوانان و جوانان خلاق، مبتکر و مستعد و از طرف دیگر با طیف گسترده یی از مردم به عنوان خانواده یا اولیای دانش آموزان در ارتباط است و تعلیمات و آموزش های خود را چه مثبت و چه منفی به پیکره جامعه تزریق می کند.

بدون تردید هیچ نظام آموزشی نمی تواند صددرصد به اهداف آموزشی خود برسد، ولی موفق بودن هر نظام آموزشی نزدیک تر شدن هر چه بیشتر به اهداف تعیین شده بستگی دارد برای نزدیک تر شدن به اهداف نظام آموزشی حتماً باید عوامل موثر بر افت تحصیلی را شناخت و اثرهای آن را کاهش داد.

http://www.etemaad.com